Basic HTML Version
Inżynier i Fizyk Medyczny 2/2012 vol. 1
artykuł
/
article
radioterapia
/
radiotherapy
67
System weryfikacji
położenia gruczołu krokowego
w czasie rzeczywistym
Krzysztof Lis
Zakład Fizyki Medycznej, Świętokrzyskie Centrum Onkologii, ul. Artwińskiego 3, 25-734 Kielce, tel. +48 41 367 43 298, e-mail: krzysztof.lis@onkol.kielce.pl
Wstęp
Nowotwory gruczołu krokowego zajmują w Polsce
drugie miejsce pod względem zachorowalności na
choroby nowotworowe wśród mężczyzn. W 2009 r.
stanowiły one ponad 13% wszystkich zachorowań,
a ich liczba stale wzrasta [1]. Największą grupę pacjen-
tów stanowią mężczyźni po 60. roku życia, ale istotny
wzrost zachorowań obserwuje się już u mężczyzn po
45. roku życia. Równieżwstatystykach umieralności na
nowotwory, nowotwór gruczołu krokowego zajmuje
drugie miejsce po nowotworach złośliwych oskrzeli
i płuc. Schorzenie to stanowi poważny problem spo-
łeczny i dlatego poszukiwane są skuteczne metody
diagnostyczne i terapeutyczne. Obecnie stosowane
metody lecznicze pozwalają na uzyskanie dobrych wy-
ników, jednak konieczne jestminimalizowanie skutków
ubocznych stosowanych terapii, co ma niezwykle waż-
ne znaczenie dla komfortu życia pacjentów.
Stale wzrastająca świadomość społeczna, szcze-
gólnie wśród mieszkańców aglomeracji miejskich,
skutkuje zwiększoną i wcześniejszą wykrywalno-
ścią nowotworów. W wielu przypadkach wczesne
wykrycie nowotworu umożliwia wybór najlepszej
dla pacjenta terapii, która daje maksymalne praw-
dopodobieństwo wyleczenia przy jednoczesnej mi-
nimalizacji skutków ubocznych.
Standardowo w większości przypadków nowotwo-
ru gruczołu krokowego stosuje się samodzielną tele-
radioterapię lub leczenie skojarzone teleradioterapią
i brachyterapią. Zastosowanie wiązek zewnętrznych
promieniowania jonizującego wymaga bardzo dokład-
nego określenia objętości tarczowej gruczołu, która
powinna otrzymać zaleconą dawkę terapeutyczną. Ze
względu na bliskość narządów promieniowrażliwych,
które nie powinny być napromienione oraz ruchomość
gruczołu krokowego bardzo ważne jest zapewnienie
powtarzalności napromieniania. Na zmianę położenia
gruczołu krokowego względem wiązek terapeutycz-
nych wpływają błędy w ułożeniu pacjenta, czynniki
fizjologiczne, stopień wypełnienia pęcherza moczo-
wego lub jelita grubego. Wprzypadku napromieniania
pacjentówz nowotworemgruczołu krokowego należy
zauważyć, że gruczoł krokowy może zmienić swoje po-
łożenie w trakcie sesji terapeutycznej i dlatego wska-
zana jest obserwacja ruchów targetu nie tylko przed
rozpoczęciem napromieniania, lecz przede wszystkim
w trakcie emisji wiązki terapeutycznej.
Stosowane dotychczas systemy lokalizacji gru-
czołu krokowego w czasie rzeczywistym opierały się
głównie na detekcji elementów metalowych (zazwy-
czaj złotych znaczników) wszczepianych w tkankę gru-
czołu krokowego [2]. Do lokalizacji znaczników sto-
sowano wiązkę promieniowania kilowoltowego lub
megawoltowego. W większości tego typu systemów
lokalizację przeprowadza się każdego dnia, bezpo-
średnio przed rozpoczęciem napromieniania pacjen-
ta. Niektóre rozwiązania technologiczne umożliwiają
śledzenie położenia wszczepionych elementów pod-
czas całego seansu napromieniania pacjenta. Wiąże
się to jednak z podaniem dodatkowej dawki promie-
niowania. Ogólny przegląd metod weryfikacji poło-
żenia gruczołu krokowego przedstawiono na łamach
kwartalnika „Inżynier Medyczny” 1/2012 [3].