Page 40 - IFM_201401_v9 150
Basic HTML Version
vol. 3 1/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny
38
artykuł
\
article
radioterapia
\
radiotherapy
być mniejszy niż przewidywany przez model LQ. W praktyce klinicz-
nej w Centrum Onkologii – Instytucie w Warszawie, gdy stosujemy
model LQ, staramy się nie wykraczać poza przedział (1,6 Gy; 6,0 Gy).
Jeżeli dawka frakcyjna jest mniejsza niż 1,6 Gy, do obliczeń wstawia-
my dawkę frakcyjną o wartości 1,6 Gy. Dla dawek większych od 6 Gy
proponowany jest inny model.
Podsumowanie
Model LQ jest najczęściej stosowanym obecnie modelemw radiotera-
pii. Dzięki niemu możliwe było wyjaśnienie obserwowanego wpływu
dużych dawek frakcyjnych na częstość występowania późnych uszko-
dzeń popromiennych. Model LQ jest szeroko używany do projektowa-
nia prospektywnych badań klinicznych, szczególnie takich, w których
pytanie badawcze dotyczy zmiany dawki frakcyjnej. Ogromną zaletą
modelu jest jego prostota. Najtrudniejszym równaniem, na jakie
można natrafić, jest równanie kwadratowe. To zaleta, ale równocze-
śnie zagrożenie. Prostota zachęca do częstego stosowania mode-
lu. Tymczasem zdaniem autora, model LQ powinien być stosowany
z niezwykłą ostrożnością. Przede wszystkim dlatego, że wyznaczone
wartości ilorazu
a/b
są obarczone bardzo dużą niepewnością, co czyni
obliczenia mało wiarygodne. Jeszcze raz pragnę przypomnieć wyniki
uzyskane przez Schultheisa dla rdzenia kręgowego, który wyznaczył
wartość
a/b
= 0,87 Gy. Tymczasem powszechnie dla rdzenia kręgowe-
go przyjmuje się, że
a/b
wynosi 2 Gy. Przyjęcie tych dwóch różnych
wartości
a/b
musi prowadzić do bardzo różnych wyników. Dlatego
pragnę podkreślić, że model może i powinien być stosowany przede
wszystkim w przypadku, gdy jesteśmy do tego poniekąd zmuszeni,
szczególnie w przypadku popełnienia błędu w napromienianiu, np.
gdy wskutek błędu pacjent został napromieniony inną niż przepi-
sana dawką frakcyjną. Drugi zakres zastosowań modelu to badania
kliniczne, w których dane kliniczne są rzetelnie gromadzone i anali-
zowane. Nie należy natomiast intencjonalnie modelować frakcjono-
wania z zastosowaniem modelu LQ w codziennej praktyce klinicznej
poza badaniami klinicznymi. Codzienna praktyka powinna opierać się
o wiarygodne dane kliniczne. Jeżeli na przykład zastanawiamy się nad
tym, jaką bezpieczną dawkę może otrzymać rdzeń kręgowy, który już
wcześniej otrzymał pewną dawkę, to najpierw należy odwołać się do
wiedzy zgromadzonej w literaturze fachowej, a dopiero potem, o ile
wymaga tego sytuacja, użyć modelu LQ.
Literatura
1.
P. Fritz, H.J. Kraus, W. Muhlnickel, et al.:
Stereotactic, single-dose
irradiation of stage I non-small cell lung cancer and lung metasta-
ses
, Radiat Oncol, 1, 2006, 30.
2.
H.A. Gay, J.Y. Jin, A.J. Chang, R.K. Ten Haken:
Utility of normal
tissue-to-tumor a/b ratio when evaluating isodoses of isoeffecti-
ve radiation therapy treatment plans
, Int J Radiation Oncol Biol
Phys, 85(1), 2013, 81-87.
3.
F. Ellis:
Nominal standard dose and the ret
, Brit. J. Radiol., 44,
1971, 101-108.
4.
M. Overgaard, S.M. Bentzen, J.J. Christensen, E.H. Madsen:
The
value of the NSD formula in equation of acute and late radiation
complications in normal tissue following 2 and 5 fractions per week
in breast cancer patients treated with postmastectomy irradiation
,
Radiother Oncol, 9, 1987, 1-11.
5.
B. Fertil, I. Reydellet, P.J. Deschavanne:
A benchmark of cell
survival models using survival curves for human cells after com-
pletion of repair of potentially lethal damage
, Radiat Res, 138,
1994, 61-69.
6.
S.B. Curtis:
Lethal and
Potentially
.
Lethal
Lesions Induced by
Radiation-A Unified Repair Model, Radiat. Res., 106, 1986,
252-270.
7.
W.E. Liversage:
A critical look at the ret
, Br J Radiol, 44, 1971,
91-100.
8.
J. Eska:
On the problem of the choice of variables in iso-effect con-
cepts for regularly fractionated teleradiotherapy
, Post. Fiz. Med.,
23, 1988, 15-22.
9.
H.D. Thames Jr., H.R. Withers, L.J. Peters, et al.:
Changes in early
and late radiation responses with altered dose fractionation: im-
plications for dosesurvival relationships
, Int J Radiat Oncol Biol
Phys, 8, 1982, 219-226.
10.
S.M. Benzen, J. Overgaard, H.D. Thames et al.:
Clinical radiobio-
logy of malignant melanoma, Radiother Oncol
, 16, 1989, 169-182.
11.
S.M. Bentzen, M.A. Ritter:
The alpha/beta ratio for prostate can-
cer: what is it, really?
, Radiother Oncol, 76, 2005, 1-3.
12.
13.
S.M. Bentzen, J.J. Christensen, J.J. Overgaard, M. Overgaard:
Some methodological problems in estimating radiobiological pa-
rameters from clinical data. Alpha/betha ratios and electron RBE
for cutaneous reactions in patients treated with postmastectomy
radiotherapy
, Acta Oncol., 27, 1988, 105-116.
14.
QUANTEC, Int J Radiat Oncol Biol Phys, 76(3), 2010.
15.
T.E. Schultheiss:
The eradiation response of the human spinal
cord
, Int J Radiat Oncol Biol Phys, 71, 2008, 1455-1459.
16.
C.I. Armpilia, R.G. Dale, B. Jones:
Determination of the optimum
dose per fraction in fractionated radiotherapy when there is delay-
ed onset of tumour repopulation during treatment
, Br J Radiol, 77,
2004, 765-767.
17.
Z. Huang, N.A. Mayr, S.S. Lo, et al.:
A generalized linear-quadratic
model incorporating reciprocal time pattern of radiation damage
repair
, Med Phys, 39, 2012, 224-230.
18.
J.P. Kirkpatric, J.J. Meyer, L.B. Marks:
The linear-quadratic model
is inappropriate to model high dose per fraction effects in radiosur-
gery
, Semin Radiat Oncol, 18, 2008, 240-243.
19.
E.P. Malaise, P. Lambin, M. Joiner:
Radiosensitivity of human cell
lines to small doses. Are there some clinical implications?
, Radiat
Res, 138, 1994, 25-27.
