Page 40 - IFM_201306

vol. 2 6/2013 Inżynier i Fizyk Medyczny

320

kardiologia

\

cardiology

artykuł naukowy

\

scientific paper

i Amerykaninem D. W. Richardsem nagrodę Nobla za prace nad

cewnikowaniem naczyń i serca [1]. Od tego momentu na świecie

zaczęły szybko rozwijać się pracownie cewnikowania serca.

Rozwój kardiologii interwencyjnej, który jest konsekwencją do-

konań Forssmanna wynika z bardzo poważnych korzyści, jakie nie-

sie łączenie diagnostyki z małoinwazyjnymi zabiegami cewnikowa-

nia serca i naczyń, prowadząc do obniżenia kosztów, radykalnego

skrócenia czasu leczenia i zmniejszenia ryzyka powikłańw stosunku

do klasycznych operacji kardiochirurgicznych. Podstawowa zasada

kardiologii interwencyjnej polega na użyciu technik cewnikowa-

nia naczyń i serca oraz obrazowania struktur tkankowych, często

uzupełnianych pomiarami elektrofizjologicznymi EKG i hemodyna-

micznymi (ciśnienie, objętość, przepływy itp.). Dzisiaj cewnik ruty-

nowowprowadza się do serca nie tylko drogą żylną do przedsionka

i prawej komory, ale także tętniczą do lewego przedsionka i lewej

komory, a nawet do układu naczyń wieńcowych serca, dokonując

w ich świetle stosownych zabiegów (poszerzania, rekanalizacji,

ablacji itp.). Wykorzystywane są do tego celu specjalistyczne cew-

niki wielokanałowe wyposażone najczęściej w baloniki ekspansyj-

ne, elektrody i dodatkowo w ukryte narzędzia, np. nożyki do naci-

nania tkanki czy przyszczypki do pobierania tkanek.

Do obrazowania struktur tkankowych używane są przeważnie

aparaty rentgenowskie do badań naczyniowych – angiografy, a tak-

żeaparatyultradźwiękowe(ultrasonografy)icorazczęściejtomogra-

fy komputerowe. Do rejestracji obrazówwykorzystuje się wszystkie

dostępne techniki i środki (klisze, filmy, video, CD, DVD i inne). Do

pomiarów i rejestracji sygnałów elektrofizjologicznych i hemody-

namicznych stosowane są specjalistyczne poligrafy. Dla zabezpie-

czenia zabiegu, przy wystąpieniu nagłych arytmii serca, stosuje się

kardiowerter lub kardiostymulator zewnętrzny. Należy zauważyć, że

kardiologia interwencyjna, łącząc kardiologię i kardiochirurgię, coraz

bardziej zastępuje tę ostatnią. Wniniejszymartykule omówiono naj-

częstsze zabiegi stosowane w kardiologii interwencyjnej.

Kardiostymulacja

Najbardziej powszechnym zabiegiem w kardiologii interwencyj-

nej, stosowanym przy występowaniu groźnych dla życia arytmii

serca, jest przezskórne wprowadzenie do serca elektrody lub

zestawu elektrod endokawitarnych, umiejscowionych na spe-

cjalnym cewniku, w celu czasowej lub długotrwałej elektrosty-

mulacji serca przy użyciu kardiostymulatorów. Przy arytmiach

przemijających stosuje się kardiostymulatory zewnętrzne (sty-

mulacja krótkotrwała), a przy utrwalonych arytmiach – kardio-

stymulatory wszczepiane (stymulacja długoczasowa). Historia

kardiostymulatorów wszczepianych została zapoczątkowana

w 1958 roku w Szwecji przez A. Senninga (lekarz) i R. Elmqvista

(konstruktor) i od tamtej pory powstały cztery generacje tech-

nologiczne tych urządzeń [2]. Niezależnie od technologii moż-

na wyróżnić dwa zasadnicze rodzaje kardiostymulacji: ze stałą

częstotliwością pobudzeń i sterowaną rytmem przedsionków

lub komór, z blokowaniem albo synchronizowaniem impulsów

wyjściowych stymulatora z własnym rytmem serca (Rys. 1).

Rys. 1

. Wybrane rodzaje pracy kardiostymulatorów serca. AOO – stymulacja przed-

sionków rytmem sztywnym; AAI – stymulacja przedsionków blokowana własnym

rytmem; VOO – stymulacja komór rytmem sztywnym; VVI – stymulacja komór bloko-

wana własnym rytmem; VDD – stymulacja komór sterowana czynnością przedsion-

ków i komór, DDD – stymulacja przedsionkowo-komorowa sterowana czynnością

przedsionków i komór

Najnowsze kardiostymulatory posiadają wiele (do kilkudzie-

sięciu) możliwych rodzajów pracy, ustawianych z zewnątrz za

pomocą specjalnych programatorów. Obecnie w Polsce wszcze-

pia się pacjentom ponad 20 tys. kardiostymulatorów rocznie.

Koronaroplastyka

Równie częstym jak wszczepienie kardiostymulatora z elektrodami

endokawitarnymi jest zabieg przezskórnej śródnaczyniowej koro-

naroplastyki. Zarówno model współczesnej wersji specjalistycz-

nego cewnika, jak i samą technikę zabiegu opracował w 1977 roku

Grüntzig, a od początku lat 80-tych XX wieku technika ta znalazła

szerokie zastosowanie na świecie i w Polsce [3, 4], coraz częściej

zastępując zabiegi kardiochirurgiczne. Typowy cewnik do korona-

roplastyki, zazwyczaj o średnicy zewnętrznej 4,3 F (1 F = 0,33 mm),

posiada dwa wolne kanały: czołowy zwany proksymalnym i odległy

obwodowy zwany dystalnym, przeznaczone do pomiaru ciśnień

lub wprowadzania kontrastu. Końcowa część cewnika wyposażona

jest w balonik (Rys. 2) do rozszerzania zwężonego naczynia, połą-

czony z trzecim kanałem cewnika do wypełniania balonika miesza-

niną płynu fizjologicznego (50%) i kontrastującego (50%).

Zabieg koronaroplastyki jest podobny do klasycznej korona-

rografii, ale dodatkowo uzupełnionej procedurą rozszerzania

miejscowo zwężonej tętnicy wieńcowej. Technika tego zabie-

gu jest następująca: do tętnicy udowej przezskórnie wprowa-

dzany jest cewnik prowadzący typu Judkinsa (prawy lub lewy)

Page 40 - IFM_201306_vA 150 dpi