vol. 4 1/2015 Inżynier i Fizyk Medyczny
22
profilaktyka
\
prophylaxis
artykuł naukowy
\
scientific paper
Tabela 20.
Zestawienie porównawcze odpowiedzi pacjentek i personelu na pytanie:
Czy do onkologa jest potrzebne skierowanie?
Czy do onkologa jest po-
trzebne skierowanie?
Personel
Pacjentki
Razem
Liczba
Tak
352
244
596
% z kolumny
49% 42,6%
Liczba
Nie
271
142
413
% z kolumny
37,7% 24,8%
Liczba
Nie wiem
96
187
283
% z kolumny
13,4% 32,6%
Liczba
Ogół grup
719
573
1292
Źródło: Opracowanie własne.
Niepokojące jest to, że zarówno personel medyczny, jak i pa-
cjentki udzieliły odpowiedzi pozytywnej na to pytanie (personel
w 45,0%, a pacjentki w 42,6%).
Dyskusja
W 77% personel udzielił odpowiedzi pozytywnej na pytanie,
czy bada piersi, natomiast umiejętność wykonywania badania
deklarowało 85,8%. Pacjentki odpowiedziały, że badają pier-
si w 51,7%, natomiast znajomość samobadania deklarowały
w 100%. Takie samo pytanie zadała w swej pracy Jurczak i otrzy-
mała zgoła wyższy wskaźnik. Według jej badań regularnie bada
piersi 87,2% personelu, a znajomość samobadania piersi dekla-
rowało 90,6% personelu [1].
Badania Centrum Opinii Społecznej wykazały, że 63% respon-
dentek wykonuje samobadanie piersi [2], natomiast 96% słysza-
ło o konieczności wykonywania systematycznego samobadania
piersi. Wiedza na temat programów profilaktycznych była de-
klarowana przez 46,5% ogółu personelu oraz 64,6% pacjentek.
Wwyżej wymienionych badaniach CBOS wiedzę na temat progra-
mu „różowa wstążka” deklaruje 71%, natomiast z populacji obję-
tej programem badanie to wykonało tylko 8%. Źródłem wiedzy
na temat programów profilaktycznych, zarówno w przypadku
pacjentek, jak i personelu, został lekarz ginekolog (odpowiednio
34,0%), natomiast personel udzielił takiej odpowiedzi w 40,2%.
Według badań CBOS największym źródłem wiedzy była telewizja
(18,1%). Zdaniem Tobor, Caus-Wozniak [3], Wac i współautorów
źródłemwiedzy na temat profilaktyki i ogólnie na temat raka pier-
si jest również telewizja (w 49% w przypadku kobiet oraz w 52%
w przypadku mężczyzn). Z analizowanych tutaj badań wynika, że
odpowiedzi takiej udzieliło 8,1% personelu oraz 2,1% pacjentek.
Pacjentki przy wskazywaniu w ankiecie lekarzy jako źródła
wiedzy równocześnie zaznaczały brak ich zaangażowania w wy-
konywanie badania palpacyjnego piersi. Tylko 32,6% personelu
oraz 27,6% pacjentek potwierdziło, że lekarz wykonał u nich ba-
danie piersi. Według CBOS 47% respondentek uważa, że gineko-
log wykonuje badanie piersi w trakcie wizyty. Lepiej jest z wyko-
nywaniem badania usg piersi. 39,4% pacjentek odpowiedziało,
że miało wykonane kiedykolwiek usg piersi, personel z kolei
udzielił takiej odpowiedzi w 46,5%.
Na pytanie:
Czy według Pani istnieje potrzeba mówienia o ko-
nieczności wykonywania badań profilaktycznych?
pacjentki
udzieliły odpowiedzi pozytywnej w 57,1%, natomiast personel
w 63,6%. Zarówno personel, jak i pacjentki uważają, że w Pol-
sce jest niski poziom świadomości o konieczności wykonywania
badań profilaktycznych. Podobnie wyniki w swych badaniach
otrzymali Tobor, Caus-Woźniak, Wac i inni. Według ich badań
86% kobiet sądzi, że w Polsce poziom uświadomienia jest niski,
natomiast mężczyźni udzielili podobnych odpowiedzi w 70%.
Za czynniki występowania nowotworu personel podaje głów-
nie czynniki genetyczne – w 60,2%, a pacjentki odpowiedziały
tak w 39,1%. W innych badaniach (B. Zych) stwierdzono czynnik
genetyczny jako czynnik nowotworowy w 92% (jednakże istniała
możliwość wyboru kilku czynników) [4]. Według Tabor, Caus-Woź-
niak i Wac, 71% badanych kobiet uważa, że nowotwór ma podłoże
genetyczne. Na pytanie ankietowe skierowane do badanego per-
sonelu i pacjentek:
Czy nowotwór jest chorobą genetyczną?
79,4%
personelu oraz 56,5% pacjentek odpowiedziało twierdząco.
Według badań paraliżujący strach wywołuje u wszystkich ko-
biet obecność guzka. Z analiz wynika, że szanse na wyleczenie
w 90% daje nowotwór od 1 do 10 mm. Odpowiedzi takiej udzie-
liło 72,6% personelu oraz 85% pacjentek.
Przerażający jest brak wiedzy na temat dostępności do onko-
loga. Niepokojące jest to, że personel medyczny (49,0%), który
powinien udzielać rzetelnych informacji, nie wie, że do onkolo-
ga nie jest potrzebne skierowanie. Podobnie wypowiedziało się
42,6% pacjentek.
Wnioski
1.
Personel medyczny częściej wykonuje samobadanie piersi.
2.
Za najważniejsze źródło wiedzy pacjentki uznają lekarzy gi-
nekologów oraz położne i to właśnie te osoby najczęściej
udzielają im informacji na temat profilaktyki.
3.
W ocenie pacjentek lekarze często nie wykonują palpacyj-
nego badania piersi.
4.
Większość personelu oraz pacjentek nie miała nigdy wyko-
nanego usg piersi.
5.
Personel i pacjentki nie posiadają wiedzy na temat dostęp-
ności do lekarza onkologa.
Literatura
1.
A. Jurczak, D. Ćwiek, E. Grochans, B. Karakiewicz:
Ocena zna-
jomości samobadania piersi przez personel medyczny
, Przegląd
Ginekologiczno-Położniczy, 5(3), 2005,121-124.
2.
Centrum Badania Opinii Społecznej,
Wiedza o profilaktyce raka
piersi
, Warszawa 2001.
3.
E. Tobor, I. Caus-Wozniak, K. Wac, J. Kamińska, B.T. Kamiński,
A. Burek:
Znajomość czynników ryzyka raka gruczołu piersiowe-
go w grupie studentów wyższych uczelni niemedycznych
, Annales
Academiae Medicae Silesiensis, 60(5), 2006, 375-379.
4.
B. Zych, E. Kusek, K. Pasternak, M. Sztanke:
Znajomość profi-
laktyki raka sutka wśród kobiet
, Pielęgniarstwo XIX wieku, 316,
2006, 115-119.
