Basic HTML Version
vol. 1 2/2012 Inżynier i Fizyk Medyczny
title
title
title
standardy
\
standards
artykuł
\
article
82
mów RTG i światłoszczelnych kaset z ekranami wzmacniającymi),
system AEC miał zapewnić stałość warunków obrazowania dla
detektora filmowego, niezależnie od warunków energetycz-
nych, wielkości badanego obiektu oraz parametrów prądowych
ekspozycji.
Rys.1
Schemat systemu AEC (źródło: www.aapm.org)
Kalibracja systemu AEC
Parametry uwzględniane przy kalibracji systemu AEC to: kerma
powietrzna detektora (DAK –
Detector Air Kerma
), różnicowy
stosunek sygnału do szumu (SDNR –
Signal Difference to Noise
Ratio
), wartość piksela (PV –
Pixel Value
) lub wskaźnik dawki dla
detektora (DDI –
Detector Dose Indicator
). Kalibracja AEC polega
na osiągnięciu stałego poziomu jakości obrazu klinicznego dla
akceptowanego poziomu dawki:
––
Kerma powietrzna detektora (DAK) jest miarą ilości promie-
niowania RTG docierającego do detektora obrazu. Jakość ob-
razu jest ściśle powiązana z DAK, jednak jej wartość sama w so-
bie nie dostarcza informacji na temat uzyskanej jakości obrazu.
––
Wskaźnik dawki detektora (DDI) lub wartość piksela (PV) –
parametry te stosowane są zamiennie w zależności od tego,
który z nich jest dostępny w systemie diagnostycznym dla
obrazów testowych. Wartość DDI jest parametrem determi-
nującym jakość obrazu klinicznego – np. dawka pochłonięta
dla niskich wartości napięcia na lampie zawiera więcej kwan-
tów promieniowania, co skutkuje uzyskaniem lepszego sto-
sunku sygnału do szumu niż w przypadku wyższych wartości
energii. Dodatkowo fotony niskoenergetyczne niosą więcej
informacji diagnostycznej niż fotony wysokoenergetyczne.
––
Do oceny krzywej kalibracji systemu AEC może być wyko-
rzystany współczynnik różnicowego stosunku sygnału do
szumu (SDNR), w szczególności dla systemów mammogra-
ficznych z pełnym ucyfrowieniem. Zaletą tej metody jest
powiązanie pomiarów z widocznością szczegółów obrazu.
Pomiary DAK
W pomiarach kermy powietrznej detektora stosuje się dwa pod-
stawowe układy: z kratką przeciwrozproszeniową i bez kratki
(rys. 2).
(a)
Wide X-ray
beam
X-ray tube
X-ray tube
PMMA
or water
Table
Grid
Image detector
or dose chamber
Table
Dose chamber
Narrow X-ray
beam
Aluminium
Grid removed
Image detector
or dose chamber
(b)
Rys. 2
Układy pomiarowe DAK:
a)
układ z kratką przeciwrozproszeniową;
b)
układ bez kratki (źródło: Report 32_&, IPEM)
Układ pomiarowy DAK
z kratką przeciwrozproszeniową
W układzie z kratką przeciwrozproszeniową wykorzystuje się fan-
tom wodny lub z plexi (PMMA – polimetakrylan metylu) o grubo-
ści 10-20cm, który symuluje ciało pacjenta. Fantom należy usta-
wić w standardowej pozycji pacjenta (rys. 2a). Pomiar DAK należy
wykonywać przy takich ustawieniach lampy i systemu AEC, aby
odpowiadały praktyce klinicznej z uwzględnieniem odpowiedniej
odległości detektora od ogniska (FFD –
Film Focus Distance
). Dozy-
metr należy umieścić w pozycji detektora obrazu (zawsze w ten
sam sposób), np. za pomocą specjalnie zmodyfikowanej kasety
lub innego przewidzianego do tego celu fantomu z wycięciem
na komorę dozymetru (rys. 3). Układ z kratką przeciwrozprosze-
niową wykorzystywany jest przy pomiarach DAK w systemach CR.
Rys. 3
Kaseta zmodyfikowana do pomiarów DAK (źródło: Report 32_&, IPEM)
Układ pomiarowy DAK
bez kratki przeciwrozproszeniowej
W układzie bez kratki przeciwrozproszeniowej (układ pomiaru
w powietrzu) zamiast fantomu wodnego czy plexi, jako mate-
riał absorbujący wykorzystuje się aluminiową blachę o grubości
20 mm lub płytkę miedzianą o grubości 1,5 mm, którą umieszcza
się u wyjścia kolimatora obudowy lampy RTG (rys. 2b). Wiązkę
promieniowania należy tak skolimować, aby obejmowała środ-
kową komorę AEC. Komorę pomiarową dozymetru należy umie-
ścić w powietrzu centralnie w wiązce promieniowania RTG (np.
na stojaku lub w specjalnym uchwycie, co najmniej 30 cm od pod-
łoża w celu uniknięcia wpływu promieniowania rozproszonego
na pomiary). Półprzewodnikowe detektory dawki można także
umieszczać na podłożu/stole i aby uniknąć nawet niewielkiego