Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2016 vol. 5
115
radiologia
/
radiology
artykuł naukowy
/
scientific paper
Materiały warunkowo bezpieczne (
MR conditional
) nie wy-
kazują cech zagrażających bezpieczeństwu w określonych wa-
runkach środowiska MR i określonych zastosowaniach. Wśród
warunków środowiskowych wymienia się charakterystyki pola
magnetycznego: natężenie stałego pola magnetycznego, gra-
dient przestrzenny, szybkoś zmiany pola magnetycznego (dB/
dt), pola RF, wartości SAR. Materiały takie powinny by zaopa-
trzone w wyniki testów charakteryzujących ich zachowanie
w polu magnetycznym. W paszporcie powinna się znaleź infor-
macja o wszelkich możliwych zagrożeniach, w tym o możliwości
urazu termicznego, indukowanych prądach/napięciach, kompa-
tybilności elektromagnetycznej, ewentualnej neurostymulacji,
hałasie, interakcji z innymi urządzeniami czy możliwych zaburze-
niach w funkcjonowaniu urządzenia.
Do trzeciej grupy należą materiały, które nie powinny by wno-
szone w obszar pola magnetycznego (
MR unsafe
). Dotyczy do du-
żych obiektów, ale także drobnych, takich jak nożyczki czy zapinki.
Przedmioty i urządzenia, które nie mają takich oznaczeń,
mogą by oznaczane starszą ikoną
MRI Compatible
. Brak nowej
ikony oznacza, że producent nie powtórzył swoich testów zgod-
nie z nowymi standardami.
W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na informacje do-
tyczące zagrożeń i zapewnienia bezpieczeństwa w badaniach
MRI utworzono w internecie specjalistyczne strony WWW:
•
/ – serwis ISMRM
(
International Society of Magnetic Resonance in Medicin
e)
•
– zasoby ESMRMB (
European Society of
Magnetic Resonance in Medicine and Biology
)
•
– strona prowadzona przez profesora
Shellocka
•
/ – strona IMRSER (
Institute for Ma-
gnetic Resonance Safety, Education, and Research
) także pro-
wadzona przez profesora Shellocka.
Przegląd obowiązujących
w świecie zaleceń i standardów
funkcjonowania pracowni MR
Wostatnich latach znacznie zintensyfikowano prace nad standary-
zacją zasad funkcjonowania pracowni rezonansu magnetycznego,
chociaż daleko jeszcze do wypracowania jednolitych europejskich
standardów jakościowych i bezpieczeństwa w pracowniach MR –
także w Polsce. Nie oznacza to jednak, że środowiska zajmujące się
stosowaniem technik rezonansu magnetycznego całkowicie po-
mijają kwestie bezpieczeństwa i standardów kontroli jakości w tej
dziedzinie. Oczekujemy, że niniejsza publikacja zachęci do dyskusji
nad unormowaniem tych zagadnień w skali krajowej.
W Stanach Zjednoczonych problemy organizacji pracy i bezpie-
czeństwa w pracowniach MR są od lat systematyzowane i aktuali-
zowane przez Amerykańskie Towarzystwo Radiologiczne (ACR),
FDA i
Joint Commission
. Jako istotnie ważące na bezpieczeństwie
w pracowni MR uznano m.in. takie oto zagadnienia [33-38]:
•
Zdefiniowanie stref zagrożenia – stworzenie systemu ogra-
niczenia dostępu dla osób postronnych i sterowania ruchem
pacjentów.
•
Skuteczne wykrywanie materiałów ferromagnetycznych –
monitorowanie pacjentów i urządzeń przez przeszkolony
personel.
•
Kontrolowanie dokumentacji pacjenta pod kątem przeciw-
wskazań do badań MRI.
•
Stworzenie specjalnego stanowiska inspektora bezpieczeń-
stwa MRI.
•
Stałe szkolenia personelu podstawowego i pomocniczego
pracowni MR.
•
Zapobieganie oparzeniom.
•
Stosowanie w pracowni MR jedynie sprzętu i urządzeń kom-
patybilnych ze środowiskiem MRI.
•
Stworzenie systemu udzielania pierwszej pomocy.
•
Zabezpieczenie słuchu w trakcie badania.
•
Zdefiniowanie i stosowanie kodów procedur MRI.
Zalecenia dotyczące standardowych i specjalistycznych pro-
cedur MRI w polach do 8 T zawarte są w dokumentach Między-
narodowej Komisji ds. Ochrony Przed Promieniowaniem Niejo-
nizującym (ICNIRP) [12, 28].
Wspólnym postulatem wszystkich organizacji jest propozycja
wydzielenia czterech stref zagrożenia i uzależnienie dostępu do
nich od stopnia kompetencji personelu (Tabela 1).
Tabela 1
. Strefy zagrożenia w środowisku MRI
Strefa I
Brak zagrożeń dla pacjentów ipersonelu. Jest to strefa poza
pracownią MR, możliwy jest więc dostęp dla ogółu ludności.
Strefa II
Łączy ona w
pełni bezpieczną strefę I
z
nadzorowanymi
strefami III iIV. Wstrefie II przebywać mogą pacjenci, zktóry-
mi przeprowadzany jest wywiad, pod nadzorem personelu
medycznego.
Strefa III
Jest to już obszar możliwej biostymulacji przez pole magne-
tyczne. Ztego względu dostęp do strefy III jest ograniczony
ikontrolowany – dotyczy to zarówno pacjentów, jak ipracow-
ników spoza pracowni MR. Strefa jest nadzorowana przez per-
sonel posiadający przeszkolenie wzakresie bezpieczeństwa
pracy. Szkolenia są dwustopniowe icorocznie powtarzane.
Strefa IV Pomieszczenie skanera MR. Strefa ta bezpośrednio sąsiaduje
ze strefą III lub się wniej zawiera. Powinna być dobrze ozna-
kowana iwyposażona wsygnalizację ostrzegawczą. Wstrefie
IV zalecane jest stosowanie systemu detekcji materiałów
ferromagnetycznych. Personel pracowni MR w pełni i stale
nadzoruje tę strefę, również wtrakcie badania.
Na bezpieczeństwo pacjenta wpływ mają także kwestie
związane z jakością badań MR. Najbliższe standardom kontro-
li jakości są zalecenia
Joint Commission
[39], zgodnie z którymi
Rys. 4
Oznaczenia kompatybilności materiałów medycznych ze środowiskiem MRI
