Page 44 - IFM_201305_vA 150 dpi

vol. 2 5/2013 Inżynier i Fizyk Medyczny 272
artykuł \ article BHP \ OMS
Oznaczenia:
Poziom A – natężenie pola graniczne dla niepożądanego oddziaływania pól elektromagnetycznych na funkcjonowanie implantów elektronicznych (wg zaleceń międzyna-
rodowych i EN50527-1:2010) – ok. 60 V/m
Poziom B – natężenie pola graniczne dla ekspozycji pozazawodowej (wg przepisów polskiego prawa pracy, pola strefy bezpiecznej) – ok. 30 V/m
Poziom C – dopuszczalne natężenie pola podczas ekspozycji pracowników (wg przepisów polskiego prawa pracy – granica strefy niebezpiecznej) – ok. 1000 V/m
Poziom D – natężenie pola graniczne ze względu na zagrożenie lokalnymi oddziaływaniami termicznymi (wg zaleceń międzynarodowych) – ok. 600 V/m
Obszar 1 w otoczeniu kabla, w odległości nieprzekraczającej ok. 5 cm, w którym jeśli natężenie pola przekracza poziom D, to przy długotrwałym oddziaływaniu pola (nie-
przerwanym, wielominutowym) mogą wystąpić zagrożenia wynikające bezpośrednio ze skutków termicznych oddziaływania pola
Obszar 2 w otoczeniu kabla, w odległości od ok. 10 do 50 cm od kabla, w którym oceniane jest natężenie pola elektrycznego ze względu na wymagania bezpieczeństwa
i higieny pracy dotyczące narażenia pracowników:
- jeżeli natężenie pola oddziałującego na pracowników przekracza poziom B, to narażenie podlega okresowej ocenie
- jeżeli natężenie pola oddziałującego na pracowników przekracza poziom C, to narażenie przekracza poziom dopuszczalny
- jeżeli natężenie pola oddziałującego na pracownika przekracza poziom A, to konieczna jest szczegółowa analiza bezpieczeństwa użytkowników implantów.
Wymagania stosowane przy ocenie takich pól określono w rozporządzeniu ministra pracy w sprawie NDS i NDN (DzU nr 217, poz. 1833, 2002 – w nowelizacji) [8] oraz Polskiej
Normie PN-T-06580: 2002 [7].
Zgodnie z wymaganiami normy PN-T-06580:2002 ocena ekspozycji pracownika dokonywana jest na podstawie wyników pomiarów pola elektromagnetycznego niezakłó-
conego obecnością pracownika, wykonanych w miejscu odpowiadającym położeniu osi tułowia i głowy narażonego pracownika.
Odległość od kabla [cm]
E [V/m]
1 10 100
Obszar 1 Obszar 2
10000
1000
100
B
A
D
C
narażenia personelu medycznego od wtórnych źródeł pola jest
uzależniony (2-3-krotnie) od położenia przewodów względem
stołu operacyjnego oraz metalowych obiektów znajdujących się
w pobliżu.
Przeprowadzone badania wskazują, że przy wykonywaniu
zabiegów elektrodami bipolarnymi lub elektrodami monopo-
larnymi przy mocy generatora mniejszej od 50 W, nie wystę-
puje narażenie pracowników przekraczające poziom B (Rys. 3),
tj. występuje ekspozycja pozazawodowa (E < 30 V/m, tzw.
strefa bezpieczna [5]). Zatem jeśli tylko zezwala na to rodzaj
wykonywanego zabiegu chirurgicznego, istotne zmniejszenie
poziomu narażenia na pole elektromagnetyczne jest możliwe
dzięki wykorzystaniu elektrody bipolarnej. Wykonując zabiegi
elektrodami monopolarnymi, przy większej mocy należy liczyć
się z wystąpieniem ekspozycji przekraczającej poziom dopusz-
czalny i podjąć działania organizacyjne ograniczające poziom
zagrożeń.
Profilaktyka zagrożeń
elektromagnetycznych
Aby ograniczyć poziom ekspozycji lekarza-operatora trzymającego
w ręku elektrodę zabiegową, konieczne jest kontrolowanie ułoże-
nia kabli łączących elektrody z generatorem urządzenia elektrochi-
rurgicznego (tj. w taki sposób, aby nie dotykały ciała zarówno leka-
rza-operatora, jak i pozostałych członków zespołu zabiegowego).
Racjonalna organizacja przestrzenna wyposażenia sal operacyjnych
i zabiegowych może znacznie to ułatwić, np. dzięki lokalizacji stela-
ży na diatermie, a nawet lokalizacji gniazd zasilania elektrycznego.
Rozkład przestrzenny pola elektromagnetycznego w otoczeniu
urządzeń elektrochirurgicznych zaprezentowany na rys. 3wskazuje,
że nawet nieznaczne odsunięcie źródeł pola od pracownika znacz-
nie zmniejsza poziom jego narażenia. W razie ułożenia kabli wzdłuż
całego ciała ogniska zwiększonej absorpcji energii pola w organi-
zmie występują w całym ciele (rys. 4), natomiast jeśli kable znajdują
się z dala, silne narażenie dotyczy jedynie dłoni lekarza-operatora.
Rys. 3 Charakterystyka rozkładu
przestrzennego pola elektryczne-
go w otoczeniu kabla zasilającego
elektrodę zabiegową urządzenia
elektrochirurgicznego – wykresy
prezentują wyniki badań wyko-
nanych w różnych warunkach
eksploatacji diatermii, przy mak-
symalnych mocach wykorzysty-
wanych do zabiegów (podczas
większości rutynowych zabiegów
pola występujące w otoczeniu ka-
bli są słabsze, nawet kilkakrotnie)
[3, 5]