Page 45 - IFM_201305

Inżynier i Fizyk Medyczny 5/2013 vol. 2

273

artykuł

/

article

BHP

/

OMS

Urządzenia elektrochirurgiczne powinny być oznakowane zna-

kami informującymi o tym, że są to źródła silnych pól elektroma-

gnetycznych występujących w otoczeniu elektrod zabiegowych

oraz zasilających je kabli – zgodnie z PN-ISO 7010:2012 lub PN-

-74/T-06260 [7, 8] (Rys. 5). Ponieważ oznakowanie umieszczone

na obudowie generatora lub w jego pobliżu może mylnie suge-

rować, że źródłem pola jest generator, zaleca się, aby uzupełnić

symbole graficzne informacją słowną o zasięgu stref (szczególnie

pola o istotnymdla osób użytkujących implanty elektroniczne po-

ziomie A) oraz wskazać, jakie elementy diatermii chirurgicznej są

źródłem pola. Dzięki takim informacjom pracownicy mogą unik-

nąć zbędnego narażenia na pole elektromagnetyczne.

Rys. 4

Rozkład pola elektrycznego zaindukowanego w organizmie chirurga, który

używa diatermii, mając na ramieniu przewód zasilający elektrodę zabiegową (kolor

czerwony oznacza największe wartości)

Biorąc pod uwagę wymiary antropometryczne dorosłej popula-

cji Polaków (tj. odległość łokieć – oś uchwytu dłoni dla mężczyzn:

min. 32 cm, maks. 43 cm, a dla kobiet: min. 28 cm, maks. 40 cm [6]),

elektroda zabiegowa z doprowadzonym do niej kablem, trzymane

wpozycji naturalnej, znajdują sięwodległości od osi ciała niemniej-

szej od podanej długości chwytu. Wobec prezentowanych danych

o rozkładzie przestrzennympola elektrycznego, wwiększości sytu-

acji związanych z wykorzystywaniem urządzeń elektrochirurgicz-

nych – przy racjonalnej organizacji przestrzennej miejsca wykony-

wania zabiegu chirurgicznego – narażenie lekarza-operatora na

pole elektromagnetyczne nie przekracza poziomu B lub przekra-

cza go nieznacznie (tj. natężenie pierwotnego pola elektrycznego

w miejscu odpowiadającym położeniu osi ciała pracownika

E

< 100

V/m – tzw. pola strefy bezpiecznej lub pośredniej) [1-3, 4]. Jedynie

w przypadku strefy zagrożenia (100 V/m <

E

< 1000 V/m) o zasięgu

przekraczającym 40 cm, a także w razie ułożenia kabli bezpośred-

nio przy tułowiu pracownika może wystąpić narażenie zawodowe

(

E

> 30 V/m) lub narażenie przekraczające dopuszczalne wymaga-

niami prawa pracy (

E

> 1000).

Poziom ekspozycji pozostałych pracowników zależy od organi-

zacji stanowiska pracy. Zazwyczaj występuje ich ekspozycja na pole

elektryczneopoziomie nieprzekraczającympoziomuB lubnieznacz-

nie silniejsze (

E

< 100 V/m). Przy niewłaściwej organizacji stanowisk

pracy przy zabiegach chirurgicznych, osoby z zespołu zabiegowego,

które np. przytrzymują w dłoni kable łączące elektrody z generato-

rem, mogą być bardziej eksponowane na pola elektromagnetyczne

niż chirurg trzymający w swojej dłoni elektrodę zabiegową.

Poziom ekspozycji jest wyższy przy urządzeniach starszego

typu, w których np. brak rozwiązań ograniczających zapalanie

łuku pod elektrodą zabiegową. Rozwiązania takie stosowane

w nowoczesnych diatermiach przyczyniają się do znacznego

zmniejszenia natężenia pól występujących w otoczeniu elek-

trody zabiegowej i zasilających ją kabli, a w konsekwencji na

obniżenie poziomu ekspozycji pracowników. Dostępne są rów-

nież kable do zasilania elektrod o właściwościach izolacji dobrze

chroniącej przed narażeniem na prąd pojemnościowy, przepły-

wający w kończynach podczas przytrzymywania kabli.

Rys. 5

Oznaczenie diatermii chirurgicznej jako źródła pola elektromagnetycznego

Podsumowanie

Zaprezentowane danewskazują, że przy racjonalnymzorganizowa-

niu przestrzeni pracy, wktórej wykonywane są zabiegi chirurgiczne

z zastosowaniem diatermii chirurgicznych, silne narażenie, a także

przeciwskazania do wykonywania pracy (takie jak okres ciąży czy

użytkowanie implantów elektronicznych) dotyczą jedynie lekarza-

-operatora. Pozostali członkowie zespołu zabiegowegomogą znaj-

dować się poza polami stref ochronnych [9]. Jednak ze względu na

silne pola występujące przy urządzeniu podczas zabiegów wyko-

nywanych elektrodami monopolarnymi, warunki narażenia pra-

cowników na pola elektromagnetyczne podlegają kontroli zgodnie

z wymaganiami prawa pracy. Poziom pola elektrycznego oddziału-

jącego na pracowników decyduje o konieczności i częstotliwości

wykonywania okresowych badań i pomiarów pola elektromagne-

tycznego. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia ministra

zdrowia, w przypadku narażenia na pola strefy pośredniej badania

wykonuje się co najmniej raz na dwa lata, a w przypadku naraże-

nia na pola strefy zagrożenia co najmniej raz w roku [10]. Właściwa

organizacja przestrzenna stanowiska pracy z urządzeniami elektro-

chirurgicznymi ogranicza zatem narażenie pracowników na pole

elektromagnetyczne oraz obniża koszty ponoszone przez praco-

dawcę ze względu na wymagania przepisów prawa pracy. Jednak

najistotniejsze jest ograniczanie poziomu narażenia pracowników

Page 45 - IFM_201305_vA 150 dpi