Inżynier i Fizyk Medyczny 6/2015 vol. 4
307
fizyka medyczna
/
medical physics
Pytania przygotowujące
do egzaminu specjalizacyjnego
– teleradioterapia. Zestaw II
Paweł Kukołowicz
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie,
ul. Roentgena 5, 02-798 Warszawa, tel. +48 22 546 27 75, e-mail:
W tej serii pytań przygotowujących do egzaminu specjalizacyj-
nego poruszane są między innymi zagadnienia związane z kli-
nicznymi aspektami pracy fizyka medycznego. Część z nich doty-
czy modelu liniowo-kwadratowego. Zainteresowanie modelem
liniowo-kwadratowym ciągle nie słabnie pomimo, że dzisiaj zda-
jemy sobie sprawę, jak niewielka jest wiarygodność tego modelu
[1,2]. Dlatego pytanie: „Jakie są zagrożenia stosowania modelu
liniowo-kwadratowego?” powinno być potraktowane bardzo
poważnie. Zasadnicza różnica pomiędzy fizykiem medycznym
specjalistą i początkującym fizykiem, a tym bardziej fizykiem
medycznym specjalistą i elektroradiologiem polega na tym, że
tam gdzie w przestrzeń działalności klinicznej wkracza matema-
tyka i fizyka ten pierwszy umie określić wiarygodność stosowa-
nych wzorów, modeli i zakres ich stosowalności.
Planowanie leczenia, takie są moje obserwacje, dość często
funkcjonuje w oderwaniu od rzeczywistości klinicznej. Tymcza-
sem wartość planu leczenia zależy nie tylko od jakości rozkładu
dawki. Istotną role odgrywa możliwość zrealizowania planu.
Ważna jest również analiza, jak na rozkład dawki mogą wpłynąć
różne czynniki nie pozwalające na realizację leczenia zgodnie
z założeniem. Powinniśmy o tym pamiętać. W ocenie rozkładu
dawki powszechnie posługujemy się różnymi statystykami opi-
sującymi ten rozkład, dawką średnią, maksymalną minimalną,
objętością tkanki krytycznej otrzymującą dawkę większą niż za-
dana z góry, i inne. Można jednak zaobserwować tendencję do
opisywania rozkładu dawki za pomocą wielkości odwołujących
się bezpośrednio do efektu leczenia, prawdopodobieństwa kon-
troli miejscowej i prawdopodobieństwa uszkodzenia narządów,
tkanek prawidłowych. W tym opisie ważną rolę odgrywa poję-
cie równoważnej dawki jednorodnej. Można się spodziewać, że
w niedalekiej przyszłości będziemy opisywali wyniki planowania
leczenia w jednostkach EUD (
Equivalent Uniform Dose
) [3]. Warto
przypomnieć, że to pojęcie wprowadził do radioterapii polski fi-
zyk medyczny Andrzej Niemierko. Niech ta pula pytań zachęci do
poznawania również tych zagadnień.
Teleterapia. Zestaw 2
1.
Proszę podać definicję kontroli miejscowej nowotworu.
2.
Jaka jest zależność pomiędzy dawką całkowitą i kontrolą
miejscową?
3.
Jaki wpływ na kontrolę miejscową nowotworu ma całkowi-
ty czas leczenia?
4.
Jaki wpływ na kontrolę miejscową ma niejednorodność
rozkładu dawki w PTV?
5.
Proszę omówić zasady przygotowywania danych do plano-
wania leczenia.
6.
Proszę podać definicję współczynnika Tissue Plantom Ra-
tio. Jakie kliniczne zastosowanie ma ten współczynnik?
7.
Proszę podać definicję współczynnika Back Scatter Factor.
Jakie kliniczne zastosowanie ma ten współczynnik?
8.
Proszę naszkicować rozkład dawki od dwóch pól przeciwle-
głych dla promieniowania fotonowego 4 MV, 6 MV, 15 MV.
Należy przyjąć, że odległość pomiędzy punktami wejścia
wiązek przeciwległych wynosi 20 cm.
9.
Proszę naszkicować rozkład dawki od dwóch pól przeciwle-
głych dla promieniowania fotonowego 6 MV dla czterech
odległości pomiędzy punktami wejścia wiązek przeciwle-
głych 15 cm, 20 cm i 30 cm.
10.
Proszę omówić zależność PDG od SSD. Proszę wyjaśnić tę
zależność.
11.
Jakie cechy powinien spełniać dobry plan leczenia?
12.
Jak klasyfikujemy uszkodzenia popromienne? Proszę podać
przykłady.
13.
Jak można klasyfikować narządy krytyczne z punktu widze-
nia budowy?
14.
Proszę omówić uszkodzenia popromienne płuc. Jak moż-
na opisać ilościowo związek pomiędzy prawdopodobień-
stwem uszkodzenia płuc i dawką?
15.
Jak zależy dawka tolerancji dla rdzenia kręgowego od daw-
ki frakcyjnej?
dr hab. n. med.
Paweł
Kukołowicz
Prezes PTFM
