Inżynier i Fizyk Medyczny 6/2015 vol. 4
311
artykuł
/
article
radiologia
/
radiology
mammografii”. Ultradźwięki stosuje się też coraz częściej nie
tylko w diagnostyce, ale i w terapii – ogniskowane wiązki mają
zdolność podgrzewania wybranych obszarów, co wykorzystu-
je się do eliminacji wybranych splotów nerwowych w nerkach
w przebiegu leczenia nadciśnienia tętniczego.
Systemy informatyczne, w dużej mierze korzystające z maga-
zynowania danych w chmurze, umożliwiają operowanie ogrom-
ną ilością danych klinicznych, co pozwala na zdecydowanie
doskonalszą diagnostykę różnicową, coraz doskonalsze diagno-
zowanie, przy wykorzystaniu zarówno baz danych, jak i możliwo-
ści bardzo szybkiej, wielostronnej konsultacji.
Pojawiły się (już kilka lat temu) automatyczne systemy nawi-
gacyjne wykorzystujące podczas wykonywania ultrasonografii
wcześniej zgromadzone obrazy z tomografii rezonansu i rent-
genowskiej komputerowej, wyświetlając na sąsiednich moni-
torach, skorelowane z położeniem sondy, przekroje pacjenta
uzyskane w TK lub MR.
Na każdym kroku przewija się tu dbałość o możliwie pełne wy-
korzystanie możliwości, jakie daje cyfrowa postać obrazu. Tak
łatwo je stracić przez stosowanie niewłaściwych narzędzi i wa-
runków pracy – mam tu na myśli głównie monitory i pomieszcze-
nia techniczne. Dobry monitor ustawiony w pomieszczeniu zbyt
jasnym traci na zdolności do prezentacji istotnych elementów
obrazów medycznych. Ten sam monitor w dobrych warunkach,
ale nieprawidłowo skalibrowany, nie uwidoczni niektórych ele-
mentów tkankowych.
Wróćmy teraz do problemu dawek. Jak wiadomo – najwięk-
szymi ich „dostarczycielami” są systemy wykorzystywane w ra-
diologii zabiegowej oraz tomografy komputerowe.
Tomografy są aktualnie wyposażane w dodatkowe procesory
stosujące algorytmy iteracyjne, dając poprzez wielokrotne prze-
liczenie tych samych danych wydatne zmniejszenie szumów,
a co za tym idzie – poprawę obrazu przy niezmienionej dawce
lub zmniejszenie dawki przy zachowaniu stałej jakości obrazu.
To nie jedyna metoda obniżania dawek, ale o innych szcze-
gółowo postaram się opowiedzieć wiosną. Dość powiedzieć, że
niskodawkowe algorytmy umożliwiły badania klatki piersiowej
w funkcjonujących w niektórych państwach badania przesiewo-
wych przy dawce rządu 1 mSv, a zatem niewiele już różniącej się
od dawki stosowanej przy zwykłej radiografii.
W radiologii zabiegowej co najmniej dwóch producentów
wprowadziło do swoich urządzeń oprogramowanie umożliwia-
jące określenie „gorących” obszarów na skórze pacjenta, reje-
strując przebieg wykonywanej interwencji, wraz z oszacowa-
niem dawki.
I wreszcie stały, dynamiczny nadzór nad dawkami, jakie otrzy-
mują pacjenci, umożliwiający rzeczywistą, bieżącą optymaliza-
cję tychże dawek. Na rynku jest już co najmniej 20 programów
do automatycznej rejestracji i analizy dawek.
Na zakończenie słów parę o fizykach i inżynierach w radiolo-
gii. Na kilku wykładach, a i podczas dyskusji kuluarowych (i nie
tylko) pojawia się i coraz szerzej i częściej stosowane jest pojęcie
„
clinical imaging physics
”. To coraz szersza i ważniejsza dziedzi-
na wiedzy. W odróżnieniu od fizyków medycznych pracujących
w radioterapii, ludzie, którzy działają w obszarze diagnostyki,
muszą wykazać się dogłębną, szeroką wiedzą i doświadczeniem
w zakresie tworzenia obrazu radiologicznego, zależności jego
zawartości informacyjnej od zastosowanych parametrów za-
równo ekspozycji, jak i rejestratora obrazu, a także narzędzia do
jego prezentacji. Na każdym z tych etapów może dojść do utraty
danych niezbędnych do prawidłowego postawienia diagnozy
lub właściwej oceny przebiegu leczenia lub interwencji. Zawar-
tość informacyjna obrazu, nie mniejsza niż to konieczne w danej
sytuacji klinicznej, ale i nie większa, bo to wiąże się z nieuzasad-
nioną dawką (ilość informacji jest powiązana z ilością użytych
nośników informacji, a takowymi w radiologii są kwanty promie-
niowania rentgenowskiego), jest problemem, nad rozwiązaniem
którego powinni wspólnie pracować technik, lekarz oraz fizyk
lub inżynier z wiedzą i doświadczeniem w zakresie „
clinical ima-
ging physics
”.
Tyle spostrzeżeń wywiezionych w bagażu podręcznym z kon-
gresu w Chicago. Mam nadzieję, że niedługo otrzymam obiecany
bagaż wiedzy szerszej i bardziej szczegółowej na temat spraw
poruszonych powyżej.
