vol. 4 6/2015 Inżynier i Fizyk Medyczny
310
artykuł
\
article
radiologia
\
radiology
Postaram się poniżej krótko przedstawić najważniejsze (z mo-
jego, czyli inżyniera – fizyka, punktu widzenia) sprawy podjęte
podczas sesji i dyskusji kuluarowych oraz nowości i trendy tech-
niczne prezentowane na wystawie.
Zacznę od tego drugiego obszaru... Dziś w obrazowaniu me-
dycznym trudno o rewolucję – podstawowe metody: radiografia
rentgenowska, tomografia komputerowa transmisyjna (RTG),
emisyjna (SPECT i PET), rezonansu magnetycznego i ultrasono-
grafia osiągnęły pewien metastabilny pułap i od paru lat są na
etapie stałego, systematycznego doskonalenia. Na jakiś spekta-
kularny, rewolucyjny skok przyjdzie nam zapewne trochę pocze-
kać. Choć to nigdy nie jest pewne, czy już jutro nie okaże się, że
mamy coś całkowicie nowego.
Podczas sesji plenarnych i w dyskusji przewijały się trzy
główne obszary doskonalenia w przewidywalnej perspektywie
przyszłości radiologii: technologia obrazowania, wyposażenie
i otoczenie techniczne oraz systemy przechowywania i przeka-
zywania danych. Dwa pierwsze z tych obszarów ściśle powiązane
są z dążeniem do redukcji dawek promieniowania jonizującego,
na jakie narażeni są pacjenci podczas obrazowania oraz dawek,
czasem może bardziej szkodliwych, środków kontrastujących.
Ale o dawkach za chwilę. Teraz parę nowinek, na razie bardzo
ogólnie (czekam na obiecane materiały, więc – jeśli Redakcja
użyczy mi łamów – w przyszłym roku bardziej szczegółowo).
W radiografii od paru lat silnie rozwija się tomosynteza – to
praktycznie dobrze znana dawna planigrafia wzdłużna, teraz re-
jestrowana cyfrowo, więc i dawka mniejsza niż kiedyś, i warstw
można uzyskać więcej, ...i całość rejestrowana podczas jedne-
go „przejazdu” lampy i detektora. Ponadto badania dwuener-
getyczne, szczególnie w obszarze klatki piersiowej, weszły już
praktycznie w wielu miejscach do kanonu.
W mammografii również tomosynteza wchodzi coraz szerszą
falą. Ale tu coraz większą rolę odgrywają programy typu CAD,
zarówno
Computer Add Detection
, jak i
Computer Assisted Diagno-
sis
. Wspomagają to coraz doskonalsze monitory i stacje opisowe.
Urządzenia fluoroskopowe (choć to już trochę przestarzałe
pojęcie, bo coraz rzadziej mamy do czynienia z rzeczywistym
zjawiskiem radiofluorescencji), stosowane w radiologii zabie-
gowej, w tym w procedurach wewnątrznaczyniowych, stają się
coraz doskonalsze, coraz więcej z nich, dysponując bardzo szyb-
kimi ruchami ramienia, umożliwia trójwymiarową rekonstrukcję
obrazu sieci naczyniowej w tej samej fazie (żylnej lub tętniczej).
Coraz więcej aparatów specjalizowanych, dostosowanych do
wąskich dziedzin zabiegowych, uwzględniających techniczne
możliwości optymalizacji dawki i jakości obrazu. Małe, lekkie ra-
miona C, z możliwością łatwego usuwania z toru wiązki kratki
przeciwrozproszeniowej, dedykowane są do pediatrii, chirurgii
ręki…U nas jeszcze długo zapewne będzie się kupowało aparaty
uniwersalne, a jak coś jest do wszystkiego, to…
Tomografia komputerowa to coraz doskonalsze rekonstruk-
cje wielowarstwowe, coraz lepsze matryce rejestrujące obrazy,
coraz doskonalsze oprogramowanie do badań dynamicznych.
Aparaty wykorzystujące coraz szersze spektrum wartości wy-
sokiego napięcia, nie tylko do badań dwu- lub więcej energe-
tycznych. Walka o obniżanie dawek spowodowała, że już parę
lat temu zaczęły się prace zmierzające do uzyskiwania większej
ilości danych z mniejszej dawki promieniowania. W tomografii
zaczęto wracać do podstaw obrazowania radiologicznego – do
zasad obowiązujących w radiografii, czyli dobierania energii
kwantów (a więc wartości wysokiego napięcia) do składu tkan-
kowego w badanym obszarze. Dzięki temu z mniejszej ilości
danych można uzyskać większą wiedzę o kontraście pomiędzy
poszczególnymi tkankami i narządami.
W tomografii metodą rezonansu magnetycznego coraz do-
skonalsze cewki, coraz szybsze algorytmy umożliwiające skró-
cenie czasu badania, zwiększenie rozdzielczości przestrzennej
i czasowej.
W gamma kamerach typu SPECT pojawiły się nowe koncep-
cje układów kolimator-detektor. Już nie ma fotopowielaczy,
zatem i rozdzielczość przestrzenna znacznie się poprawia, a sys-
temy MR-SPECT i MR-PET znajdują coraz szersze zastosowanie
kliniczne.
W ultrasonografii pojawiły się już dwie firmy oferujące
skanujące, półautomatyczne systemy do „ultradźwiękowej
