Inżynier i Fizyk Medyczny 5/2015 vol. 4
253
artykuł
/
article
ochrona
/
protection
Wprowadzenie
Promieniowaniem nazywamy każdą formę energii
wysyłaną w postaci fal w przypadku promieniowa-
nia radiowego, mikrofalowego, ultrafioletowego,
gamma czy rentgenowskiego lub strumienia czą-
stek w przypadku promieniowania alfa, beta i neu-
tronowego. Promieniowanie jonizujące nie działa
bezpośrednio na zmysły, a przenikając przez mate-
rię, powoduje powstanie w niej ładunków elektrycz-
nych, czyli jonizację.
Określenie energii
promieniowania X
wytwarzanego z użyciem
akceleratorów elektronów
W akceleratorowych źródłach promieniowania wiąz-
ka promieniowania X powstaje poprzez skierowanie
wiązki elektronowej, przyspieszonej w akcelerato-
rze na tarczę wolframową. Elektrony wiązki są gwał-
townie hamowane w oddziaływaniach z jądrami
atomów tarczy. W wyniku tych procesów całość lub
część ich energii jest emitowana w postaci promie-
niowania X (zwanego promieniowaniem hamowa-
nia, z niem.
Bremsstrahlung
). Ze względu na naturę
zachodzących procesów, emitowane promieniowa-
nie ma ciągłe widmo energii rozciągające się w prze-
dziale od zera do wartości energii wiązki elektronów
padających na tarczę. Energia wiązki elektronów
jest zwykle określona bardzo precyzyjnie i wyraża-
na w jednostkach zwanych megaelektronowoltami
[MeV]. Do opisania energii wiązki promieniowania
X używa się wartości energii pierwotnej wiązki elek-
tronowej, lecz dla odróżnienia stosuje się jednostkę
zwaną megawoltem [MV]. O takim promieniowaniu
mówi się megawoltowe promieniowanie X.
Materiały oraz normy a ochrona
przed promieniowaniem
Materiałami stosowanymi najczęściej w charakte-
rze osłon przed wysokoenergetycznym promienio-
waniem X są: beton, ołów czy też stal. W niektórych
przypadkach – w rozwiązaniach praktycznych bun-
krów budowanych w przyziemiu lub poniżej pozio-
mu ziemi, wykorzystuje się również warstwę gleby.
Oczywiście grubość osłony zależy od gęstości i ro-
dzaju zastosowanego materiału.
Im cięższy jest materiał stosowany w budowie
osłony, tym mniejsza jest jego wymagana grubość
dla zapewnienia danej krotności osłabienia promie-
niowania. Aby porównywać materiały ze sobą, czę-
sto stosuje się np. tzw.
krzywe osłabienia
, które dla
różnych wartości energii przedstawiają zależność
osłabiania promieniowania w funkcji energii w jed-
nostkach [g·cm-2].
Jednym z podstawowych narzędzi wykorzy-
stywanych w Polsce do projektowania radiobio-
logicznych osłon stałych przed promieniowaniem
Szkodliwość promieniowania oraz potrzeba wprowadzania zabezpieczeń są nie-
kwestionowane. W artykule przedstawiono możliwości praktyczne tynków i be-
tonów ciężkich zabezpieczających przed promieniowaniem jonizującym.
Skuteczna osłona
przed promieniowaniem
Doradztwo, projekt i wykonanie osłon
przed promieniowaniem w praktyce
SURICO Sp. z o.o. – sp.k.
ul. Wałbrzyska 38, 58-160 Świebodzice, +48 74 666 82 82, mob. +48 533 022 808,
, e-mail:
