Page 31 - IFM_201304_vB 150 dpi
Basic HTML Version
Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2013 vol. 2
191
dyskusja
/
discussion
radioterapia
/
radiotherapy
specjalizacji w większości przystąpili fizycy z wieloletnim stażem
w zakresie zastosowań fizyki w medycynie, szczególnie w zakresie
stosowania promieniowania jonizującego. Specjalizacja zakończona
egzaminem w pewien sposób aktualizowała ich wiedzę i umiejęt-
ności oraz zapewniła formalny sposób potwierdzenia ich kompe-
tencji. Właśnie kompetencje są jednym z najważniejszych wymagań
stawianych jednostkom akredytowanym. Można stwierdzić, że ten
warunek zapewnienia bezpieczeństwa został spełniony, zwłaszcza,
że odrębne przepisy nakładają obowiązek zatrudniania specjalistów
fizyków medycznych w ośrodkach realizujących świadczenia me-
dyczne z zakresu radioterapii. Dwa inne wymagania to zagadnienie
spójności pomiarowej oraz uczestniczenie w badaniach porównaw-
czych. W Polsce od lat osiemdziesiątych XX wieku w Zakładzie Fizyki
Medycznej Centrum Onkologii w Warszawie (w latach osiemdziesią-
tych Instytut Onkologii) powstało Laboratorium Wtórnych Wzor-
ców Dozymetrycznych (LWWD), które ze względu na wysoką jakość
wykonywanych pomiarów i spełnienie szeregu wymagań zostało
włączone do sieci LWWD Międzynarodowej Agencji Atomistyki IAEA
(
International Atomic Energy Agency
) i Światowej Organizacji Zdro-
wia WHO (
World Health Organization
). Uzyskiwane wyniki badań po-
równawczych jednoznacznie potwierdzały spełnienie przez LWWD
z Warszawy wymagań, jakie stawiane są laboratorium wzorcujące-
mu. Dzięki pracy LWWD wszystkie jednostki wykonujące pomiary na
rzecz radioterapii posługują się regularnie wzorcowanym sprzętem
dozymetrycznym. Spełnione jest tym samym kolejne ważne wyma-
ganie zapisane w normie 17025.
Innym ważnym wymaganiem stawianym przez normę 17025 jest
prowadzenie badań porównawczych. Badania takie są prowadzone
od lat osiemdziesiątych poprzedniego stulecia. Pracownik Zakładu
Fizyki Medycznej w Warszawie – dr Joanna Iżewska uczestniczy-
ła w tworzeniu światowej sieci audytu dozymetrycznego wiązek
promieniowania stosowanych w celach terapeutycznych (Wiedeń,
IAEA). Jej zaangażowanie pozwoliło na bardzo szybkie zorganizo-
wanie takiego audytu w Polsce. Regularnie prowadzone pomiary
wykazują bardzo wysoką jakość dozymetrii wykonywanej w polskich
ośrodkach radioterapii.
Wykonywanie pomiarów powinno być wykonywane zgodnie z pro-
cedurami i instrukcjami zawartymi w normie 17025. W odniesieniu do
tego wymagania wiele już zostało zrobione, choć zapewne coś jeszcze
można poprawić. W jednostkach stosujących radioterapię do pomiaru
dawki stosuje się Raporty Techniczne przygotowane przez IAEA oraz,
co również pokazuje dużą aktywność środowiska fizyków medycz-
nych, zalecenia krajowe [1, 2]. Zalecenia takie powstały dla kontroli
jakości, dzisiaj już niestosowanych w terapii, aparatów do telegamma-
terapii Co60 oraz przyspieszaczy liniowych. Powstały również zalece-
nia kontroli jakości konwencjonalnych symulatorów terapeutycznych.
Na ukończeniu są prace nad zaleceniami Polskiego Towarzystwa Fizyki
Medycznej dotyczącymi kontroli systemów planowania leczenia.
Podsumowując, zasadne jest stwierdzenie, że wszystkie najważ-
niejsze wymagania stawiane przez normę 17025 są w zakresie radio-
terapii w rzeczywistości spełnione. Można więc postawić pytanie:
dlaczego właściwie nie akredytować wszystkich zakładów fizyki
w ośrodkach onkologicznych?
Wartość dodana akredytacji
Co zyskujemy poprzez akredytację i czy poniesiony koszt związany
z uzyskaniem akredytacji jest zasadny?
Na temat zysku i poniesionych kosztów mogę się wypowiadać nie
tylko teoretycznie, ponieważ uczestniczyłem w przygotowaniu i zło-
żeniu dokumentów akredytacyjnych dla laboratorium badawczego
(taka jest formalna nazwa) działającego w Zakładzie Fizyki Medycznej
Centrum Onkologii w Warszawie. Z całą pewnością przygotowanie
akredytacji umożliwia przemyślenie i przeanalizowanie wszystkich
działań podejmowanych w zakresie pomiarów dozymetrycznych
i kontroli jakości. Równocześnie warto zauważyć, że większość szpi-
tali onkologicznych utrzymuje system zarządzania jakością zgodny
z normą 9001. Tym samym użytkownicy tych systemów powinni re-
gularnie analizować wprowadzone dokumenty systemowe. Innym
zyskiem z akredytacji jest konieczność dokonania analizy niepewności
wielkości mierzonych. Rzeczywiście w większości przypadków taka
analiza, jeżeli była przeprowadzona, często nie miała bardzo ścisłego
charakteru. To może dziwić. Jednak warto zauważyć, że niepewności
pomiarowe są o co najmniej rząd wielkości mniejsze od przyjętych
tolerancji. Na przykład dla pomiaru stabilności mocy dawki przyspie-
szacza liniowego rozszerzona niepewność pomiaru nie przekracza
0,1%, gdy tymczasem najniższy próg reagowania ma wartość 1,5%.
Co więcej, w codziennej praktyce uzyskanie wyniku różniącego się od
oczekiwanego, np. dokładnie o 1,5%, nie wymaga rozstrzygania, czy
reklama
OŚRODEK BADAŃ i ANALIZ „PP”
Marek Zając i Artur Zając s. c.
ul. Szuwarowa 8/62, 30-384 KRAKÓW
Laboratorium:
ul. prof. Michała Bobrzyńskiego 23A/U2,
30-348 KRAKÓW
e-mali:
,
Wykonujemy:
•
testy specjalistyczne aparatury rentgenowskiej (stomatologia, radiografia,
fluoroskopia, mammografia),
•
pomiary dozymetryczne w środowisku pracy i w środowisku w otoczeniu
aparatów rtg,
•
projekty pracowni rtg wraz z obliczaniem osłon stałych,
•
szkolenia z zakresu wykonywania testów podstawowych,
•
opracowujemy dokumentację Systemu Jakości w pracowniach rtg.
Ponadto wykonujemy pomiary:
•
natężenia pola elektromagnetycznego w środowisku pracy i w środowisku,
•
hałasu i drgań na stanowiskach pracy,
•
oświetlenia i oświetlenia awaryjnego,
•
promieniowania optycznego
(podczerwień, widzialne w tym niebieskie, ultrafiolet),
•
promieniowania laserowego,
•
pobieranie prób powietrza oraz oznaczanie zawartości pyłu całkowitego
i respirabilnego,
•
wspólrzędnych geograficznych.
Wykonujemy także opracowania środowiskowe
