Page 32 - IFM_201304

vol. 2 4/2013 Inżynier i Fizyk Medyczny

192

radioterapia

\

radiotherapy

dyskusja

\

discussion

wynik oznacza przekroczenie tolerancji czy też nie. W zależności od

wewnętrznej procedury po uzyskaniu wyniku przekraczającego tole-

rancję, albo wykonuje się natychmiast kalibrację i pomiar, albo taką ka-

librację wykonuje się tego samego dnia. Jeżeli zostanie przekroczony

drugi próg reagowania (wWarszawie 2%) to aparat jest zatrzymywany

i dokonywana jest kalibracja i pomiar sprawdzający.

System 17025 zwraca szczególną uwagę na kompetencje perso-

nelu. Jest to w moim odczuciu zasadne. Jednak, jak już to zostało

powiedziane, w zakresie szkolenia podjęto odpowiednie procedury,

czego efektem jest specjalizacja w zakresie fizyki medycznej. Od

początku wprowadzenia specjalizacji jestem jej aktywnym uczestni-

kiem i wiem, jak wiele można osiągnąć poprzez dobrze prowadzone

szkolenie. Norma wymaga, aby szkolenie miało charakter perma-

nentny. To słuszne wymaganie. Jednak to nie zapis normy uruchomił

aktywność szkoleniową, tylko aktywność środowiska fizyków me-

dycznych. W tym roku już po raz szósty odbyło się spotkanie Sekcji

Radioterapii Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej, w którym

uczestniczyło ponad 50 fizyków medycznych. Należy oczekiwać, że

podobną aktywność wykaże grupa fizyków i inżynierów zajmujących

się stosowaniem promieniowania jonizującego w diagnostyce. Nie

można jednak nie zauważyć, że jeśli wymagania odnośnie szkoleń są

formułowane w sposób sztuczny, to odpowiedź na tak postawione

oczekiwania będzie również sztuczna.

Koszty finansowe przygotowania jednostki do akredytacji i utrzy-

mywania systemu są ogromne. Szacuję, że w średniej wielkości

ośrodku radioterapii roczny koszt zbliża się lub nawet przekracza

koszt jednego etatu fizyka, co daje w liczbach bezwzględnych sumę

około 60 tysięcy złotych. Trudne warunki funkcjonowania służby

zdrowia każą oszczędzać na wszystkim. Czy zatem można wydawać

tak dużą sumę pieniędzy i osiągać za te pieniądze tak niewiele?

Zakres akredytacji i warunki realizacji

Zgodnie z wymaganiami rozporządzenia zakres akredytacji w labora-

toriumbadawczymobejmuje wszystkie specjalistyczne lub eksploata-

cyjne testy kontroli jakości. Albo wszystko, albo nic. Takie wymaganie

naraża Polskę na kompromitację. Przedmiotem akredytacji, w myśl

tego przepisu, jest np. sprawdzenie wyłączenia ekspozycji po otwar-

ciu drzwi do pomieszczenia terapeutycznego oraz sprawdzenie dzia-

łania interfonii. Polskie Centrum Akredytacji w dobrej wierze podej-

muje działania, aby uniknąć konsekwencji tego absurdalnego zapisu.

Niepodobna jednak nie odnieść wrażenia, że norma dotycząca akredy-

tacji laboratoriów badawczych nie została stworzona z myślą o wyko-

nawcach tego typu testów. Jak postępować w sytuacji zmiany zakresu

wykonywanych testów? Takie zmiany muszą być dokonywane, a aktu-

alizacja zakresu akredytacji jest czasochłonnymprocesem. Oczywiście

można nie zauważać, że pewne testy są wykonywane bez uzyskania

akredytacji, ale takie udawanie nigdy nie prowadzi do niczego dobre-

go. Cały system zaczyna być bardzo podatny na subiektywne oceny.

W szpitalach onkologicznych, w których jest prowadzona radio-

terapia, zakłady fizyki medycznej są organizacyjnie oddzielnymi jed-

nostkami od zakładów radioterapii. Pozwala to uniknąć nacisków na

wykonawcę testów, czyli zakłady fizyki medycznej, ze strony kadry

zarządzającej zakładami radioterapii. Zgodnie z normą zakład radio-

terapii jest zatem klientem wewnętrznym zakładu fizyki medycznej

z wszystkimi tego konsekwencjami. Wskazane jest więc zawarcie

umowy na wykonywanie testów. Pracę zakładu fizyki medycznej po-

winno formalnie oceniać kierownictwo zakładu radioterapii i z takiej

oceny należałoby formułować zapisy. Formalizacja działalności szpi-

tali onkologicznych jest wymagana przez normę 17025. Czy jednak

w jakikolwiek sposób zwiększa ona bezpieczeństwo radioterapii?

Uważam, że wręcz przeciwnie. Dodawanie pracy, która w istocie nie

służy niczemu poza rozbudowywaniem działalności administracyjnej

stwarza zagrożenie, ponieważ odrywa ludzi od ich codziennych za-

dań, od których zależy bezpieczeństwo pacjentów.

Podsumowanie

Przytoczone argumenty przeciwko akredytacji nie mają na celu

podważenie zasadności działań skierowanych na zapewnienie bez-

pieczeństwa radiologicznego pacjentów. Widzę zasadność akredy-

towania jednostek świadczących usługi dla klientów zewnętrznych.

W odniesieniu do klientów wewnętrznych jestem przekonany, że

to bezpieczeństwo można osiągnąć znacznie prostszymi, tańszymi

i bardziej efektywnymi środkami. Wystarczyłoby określić w rozpo-

rządzeniu w sprawie bezpiecznego stosowania promieniowania joni-

zującego kwalifikacje osób wykonujących testy specjalistyczne i eks-

ploatacyjne oraz określić minimalne wymagania dla laboratoriów

badawczych. Mam na myśli wymaganie posługiwania się sprzętem

zapewniającym spójność pomiarową oraz wymaganie prowadzenia

działalności zgodnie z przygotowanymi, uznanymi w kraju procedu-

rami. Ocena, czy dana jednostka spełnia te wymagania, powinna być

przedmiotem audytu przeprowadzanego w czasie audytu zewnętrz-

nego, który jest wymagany prawem. W podejmowanych działaniach

należy wykazać się zaufaniem wobec fizyków i inżynierów medycz-

nych. Szczególnie dotyczy to dziedzin, w których dbałość o bezpie-

czeństwo pacjentów ma długoletnią tradycję.

Mam nadzieję, że mój tekst otworzy rzetelną i merytoryczną dys-

kusję nad sposobami zapewnienia bezpieczeństwa radiologicznego,

szczególnie w zakresie radioterapii i medycyny nuklearnej.

Literatura

1.

M. Kania, J. Rostkowska:

Krajowe zalecenia dotyczące kontroli

aparatów stosowanych w teleradioterapii

, Pol J Med Phys Eng,

7(3), 2001, 199-278.

2.

S. Zielińska-Dąbrowska, W. Skrzyński, P.F. Kukołowicz, J. Toł-

wiński:

Krajowe zalecenia dotyczące kontroli aparatów stosowa-

nych w teleradioterapii

, Pol J Med Phys Eng, 10(2), 2004, 55-118.

Pragnę podkreślić, że w żadnym kraju europejskim

akredytacja nie została wprowadzana do systemu

prawnego. Znaleziono inne, lepsze i tańsze metody

zapewnienia bezpieczeństwa radiologicznego.

Page 32 - IFM_201304_vB 150 dpi