Page 36 - IFM_201304_vB 150 dpi

vol. 2 4/2013 Inżynier i Fizyk Medyczny 196
artykuł \ article kontrola jakości \ quality control
wolumetryczne (jak dla klasycznej tomografii komputerowej), któ-
re jest realizowane poprzez rekonstrukcję obrazu 3D dla badane-
go obiektu z około 650 projekcji obrazów planarnych wykonanych
podczas pełnego obrotu (360 stopni) lub półobrotu (180 stopni)
gantry. Jakość uzyskanego obrazu jest gorsza od jakości reprezen-
towanej przez obrazy uzyskane na klasycznym aparacie TK, ale jest
wystarczający do oceny położenia pacjenta podczas sesji terapeu-
tycznej oraz oceny położenia tkanek i organówwewnętrznych.
Rys. 1 Akcelerator Elekta z systemem XVI
Wiązka X jest emitowana ze źródła w kierunku okrągłego
stożka, który nieskolimowany daje powierzchnię oddziaływania
z panelem detektora obrazowego o wymiarach 425 x 425 mm 2.
Obrazy mogą być rejestrowane z trzema kolimatorami o różnych
„polach widzenia” FOV (Field of View ): małe (small – SFOV), śred-
nie ( medium – MFOV) i duże (large – LFOV). Różni je przesunięcie
FOV od osi centralnej wiązki promieniowania X, które wynosi
138,4 mm dla SFOV; 213,2 mm dla MFOV i 262,0 mm dla LFOV.
Pozycjonowanie detektora obrazowego w kierunku lateralnym
względem źródła promieniowania jest uzależnione od wybra-
nego kolimatora. Panel jest przesuwany, aby dopasować jego
położenie do offsetu wiązki promieniowania od osi centralnej
poprzez jego translację w lewo/prawo. W przypadku SFOV wiąz-
ka promieniowania pada prostopadle na powierzchnię detek-
tora, co oznacza, że przesunięcie 138,4 mm jest równe dla obu
kierunków – dolnego i górnego. Dla LFOV przesunięcie wiązki
promieniowania jest większe, co w kołowym przesunięciu osi
obrazowania kV skutkuje w większej szerokości skanowanej ob-
jętości. Dla wszystkich FOV wymiary stożka oddziaływania pro-
mieniowania z detektorem wynosi 425 mm, ale wiązki różnią się
wychyleniemw zależności od wybranego kolimatora. Dla każde-
go FOV mogą być stosowane kolimatory o różnych wymiarach
w kierunku gantry-target (G-T). Wymiar kolimatora w kierunku
G-T jest nazywany „nominalną naświetlaną długością w izocen-
trum” (nominal irradiated length at isocenter).
Kalibracje i testy
Kalibracja wzmocnień (Multi Gain Calibration)
Kalibracja wzmocnień dla detektora obrazowego powinna być
wykonana przypadku obecności wadliwych pikseli na brzegu
detektora lub gdy nie jest możliwe uzyskanie właściwej jedno-
rodności obrazu dla jednorodnego obiektu testowego podczas
testów jakości obrazów.
Niezwykle ważne jest właściwe przygotowanie systemu
i układu pomiarowego do procedury. Wszystkie elementy sys-
temu XVI – kolimator, filtr, powierzchnię detektora (w razie
potrzeby można usunąć w trakcie kalibracji pokrywę panelu ob-
razowego) należy bardzo dokładnie wyczyścić (zwłaszcza z za-
nieczyszczeń pyłowych). Także fantom wodny oraz woda muszą
być pozbawione cząstek pyłu, kurzu i jakichkolwiek fizycznych
zanieczyszczeń, a w przypadku wody – pęcherzyków powietrza.
Skuteczność procedury przygotowawczej może być ocenio-
na na podstawie analizy jednorodności obrazów uzyskanych
w trakcie kalibracji przy zastosowaniu aplikacji XIS. Regulując ja-
sność i kontrast oraz korzystając z funkcji powiększenia, należy
także przeprowadzić szczegółową analizę obrazów pod kątem
artefaktów i zakłóceń. Ich obecność w obrazach kalibracyjnych
powoduje pojawienie się artefaktów w obrazach rekonstruowa-
nych dla akwizycji 3D (Rys. 2).
Rys. 2 Przykład artefaktu kołowego, który pojawił się po wykonanej kalibracji. Źró-
dłem artefaktu była cząstka pyłu osadzona na filtrze F1
Układ pomiarowy do kalibracji wzmocnień elementów detek-
tora składa się z fantomu wodnego o określonych wymiarach,
który w czasie procedury jest wypełniany wodą (zgodnie z zalece-
niami instrukcji testowej producenta słupwody powinienwynosić
11 cm+/- 2mm, natomiast używany wNewCross Hospital wynosił
13 cm +/- 1 mm, zgodnie z zaleceniami inżyniera serwisowego).
Ustawienie układu do kalibracji przedstawiono na rysunku 3.
Fantom jest umieszczany na
specjalnej ramie (Water Calibraton
Kit) na końcu stołu terapeutycz-
nego. Niezwykle ważne jest, aby
zarówno stół, jak i gantry systemu
XVI były ustawione w pozycji 0
z dokładnością do 0,1 stopnia. Na-
stępnie fantom należy ustawić na
podstawie zaznaczonych marke-
rów względem laserów pozycjonu-
jących i podnieść go na wysokość
Rys. 3 Układ do kalibracji wzmocnień ele-
mentów detektora