vol. 5 1/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
radiologia
\
radiology
40
artykuł
\
article
Przeciwwskazania klasyfikuje się jako bezwzględne oraz względ-
ne. Do pierwszej grupy należą: wszczepione stymulatory, roz-
rusznik serca lub kardiodefibrylator, metaliczne ciała obce
w gałce ocznej, ferromagnetyczne klipsy na naczyniach mózgo-
wych. Natomiast do względnych przeciwwskazań zalicza się:
klaustrofobię, niektóre zastawki serca, implanty ortopedyczne,
zwłaszcza jeżeli badanie wykonywane jest aparatem o silniej-
szym polu magnetycznym (3 T), a także we wczesnym okresie po
wszczepieniu. Pacjenci przed poddaniem się badaniu wypełniają
ankietę dotyczącą bezpieczeństwa. W każdym wątpliwym przy-
padku o wykonaniu badania decyduje lekarz radiolog.
Środki kontrastowe stosowane
w badaniach rezonansu magnetycznego
serca
Diagnostyka metodą rezonansu magnetycznego pozwala na
doskonałe różnicowanie badanych tkanek. Znaczący wpływ ma
dobór parametrów sekwencji, np. czasu powtórzeń, echa lub
inwersji, a także umiejętna manipulacja wartościami, takimi jak
grubość warstwy, wielkość badanego pola, dobór matrycy czy
korzystanie z impulsów saturacyjnych. Istotne jest umiejętne po-
sługiwanie się właściwościami pomiaru, optymalnie zmniejszając
czas przebiegu procedury, w zależności od stanu pacjenta, jedno-
cześnie nie tracąc zadowalającej jakości obrazu. Do oceny wielu
jednostek chorobowych wskazane jest podanie dożylnego środ-
ka kontrastowego, zwiększającego różnice intensywności sygna-
łu wybranych tkanek. Głównym składnikiem tych preparatów jest
gadolin połączony z substancjami chelatującymi, zmniejszającymi
toksyczność tego pierwiastka. Opisane substancje cechują się
odpowiednią podatnością magnetyczną, określającą ich zdolność
do skracania czasu relaksacji podłużnej tkanek, zwiększającą przy
tym intensywność ich sygnału. Ta właściwość znacznie ułatwia
zlokalizowanie granic pomiędzy zdrowym, a zmienionym choro-
bowo obszarem. Gromadzenie materiału kontrastowego ocenia
się w obrazach T1 zależnych. Środki kontrastowe to substancje
zewnątrzkomórkowe w prawidłowym mięśniu nieprzenikające
do wnętrza komórek, co więcej, w krótkim czasie wypłukiwane
do naczyń krwionośnych. Warto podkreślić, iż środki kontrastowe
stosowane wMRI są znaczniemniej neurotoksyczne. Rzadziej tak-
że powodują reakcje alergiczne niż jodowe środki kontrastowe.
Najważniejsze wskazania do badania
MRI serca
MRI stosowane jestwocenie zaawansowania choroby niedokrwien-
nej serca, funkcji, żywotności mięśnia sercowego oraz odwracalne-
go niedokrwienia w testach obciążeniowych z oceną perfuzji lub
funkcji. Metoda sprawdza się w diagnostyce niewydolności serca
o nieznanej etiologii, zapalenia mięśnia sercowego, różnicowaniu
kardiomiopatii. Jest wykorzystywana w ocenie wad zastawkowych,
pozwala na wykrycie i ocenę wad wrodzonych. CMR umożliwia uwi-
docznienie nieprawidłowychmas, głównie guzów i skrzeplin.
Zawał mięśnia sercowego
Badanie metodą rezonansu magnetycznego umożliwia dokład-
ną diagnostykę zawału mięśnia sercowego. Charakterystycznym
objawem pojawiającym się na obrazach jest ścieńczenie miokar-
dium oraz upośledzenie kurczliwości ścian. Badanie ułatwia zlo-
kalizowanie zarówno świeżego, jak i przebytego zawału mięśnia
sercowego, najwcześniej widocznych w obrazach CINE. Jednak
do bardziej precyzyjnej oceny stosuje się technikę późnego
wzmocnienia kontrastowego LGE (
Late Gadolinium Enhance-
ment
), pozwalającą na wykrycie niewielkich ognisk martwiczych
lub blizny po przebytym zawale, niewidocznych w innych bada-
niach czy niezaburzających kurczliwości ścian.
Zjawisko LGE wynika z właściwości gadolinowych środków
kontrastowych: wpływają one na skracanie czasu relaksacji
podłużnej tkanek oraz podwyższenie sygnału w obrazach T1
zależnych. W przebiegu ostrego zawału mięśnia sercowego na-
stępuje uszkodzenie błony komórkowej, przez co preparaty prze-
nikają do wnętrza miocytów, skąd są wolniej eliminowane niż
z przestrzeni zewnątrzkomórkowych. Natomiast po przebytym
zawale, w obecności blizny dochodzi do powiększenia przestrzeni
zewnątrzkomórkowej, co również prowadzi do akumulacji mate-
riału paramagnetycznego w strefie zmienionej. Mechanizmy te
powodują zaleganie środka kontrastowego w części narządu za-
jętego chorobą. Zastosowanie znajdują głównie sekwencje echa
gradientowego z impulsem tłumiącym sygnał ze zdrowej części
mięśnia. Odpowiednie dopasowanie impulsu inwersyjnego po-
zwala na otrzymanie doskonałego kontrastu pomiędzy zdrowym
mięśniem, czarnym na obrazach, a zajętym zawałem, czyli białym
zgodnie z zasadą „białe jest martwe”. Akwizycja obrazów nastę-
puje po około 10 minutach od podania środka kontrastowego,
podczas późnego rozkurczu. Wykonuje się pełny cykl obrazów
– projekcje w osi długiej 2-, 3- i 4-jamowej oraz w osiach krótkich
od podstawy do koniuszka. Każdy nieprawidłowy obraz budzący
wątpliwości powinien zostać potwierdzony przez zmianę kierunku
kodowania fazy, aby wyeliminować ryzyko wystąpienia artefaktu.
Drugą przydatną metodą jest technika wczesnego wzmocnie-
nia kontrastowego. Procedura ta służy głównie do oceny tempa
eliminacji środka kontrastowego z tkanki oraz wykrycia strefy
Tabela 1
Porównanie zmian występujących w przebiegu ostrego i przebytego za-
wału mięśnia sercowego
Sekwencja
Świeży zawał
mięśnia sercowego
Przebyty zawał
mięśnia sercowego
Szybkie echo spinowe
T2 zależne (FSE, TSE)
Obecność obrzęku,
obszar hiperintensywny
Izo- lub hipo- intensyw-
na blizna
CINE
Akineza,
obszar hiperintensywny
Akineza, ścieńczenie
ściany, obszar hipoin-
tensywny
Perfuzja
Ubytek wzmocnienia,
początek warstwa
podwsierdziowa
Ubytek wzmocnienia
wstrefie blizny
LGE
Niejednorodna
akumulacja środka
kontrastowego, słabiej
na brzegach zmiany
Akumulacja preparatu
między włóknami
kolagenowymi
Źródło: Opracowanie własne.
