vol. 4 4/2015 Inżynier i Fizyk Medyczny
236
radioterapia
\
radiotherapy
artykuł naukowy
\
scientific paper
milimetrów. We współczesnych „klasycznych” akceleratorach sze-
rokość listków może być rzędu 2,5 mm (w izocentrum), dlatego
mogą być one stosowane do napromieniania stereotaktycznego
bez dodatkowego kolimatora.
Podsumowanie
Wzrost liczby pacjentów leczonych technikami stereotaktyczny-
mi w radioterapii w ostatnim dziesięcioleciu związany jest przede
wszystkim z rozwojem techniki obrazowej, służącej do weryfikacji
ułożenia pacjenta w trakcie seansu terapeutycznego IGRT (
Image
Guided RadioTherapy
). Bardzo małe wymiary leczonych objętości,
bliskość struktur krytycznych, duże dawki frakcyjne i mała liczba
frakcji – to wszystko wymaga bardzo precyzyjnego sprawdzenia,
czy „trafiamy” wzaplanowaną objętość komórek nowotworowych.
Bez wątpienia rozwój technik obrazowania (CB/CT, kV/MV….)
przed i w czasie seansu terapeutycznego pozwolił na zastosowa-
nie technik stereotaktycznych dla większej liczby leczonych cho-
rych. Postęp w zakresie technologii i rozwój techniki dynamicznej
typu VMAT umożliwił realizację radiochirurgii przy użyciu klasycz-
nych akceleratorów, spełniając warunek dużego gradientu dawki
poza obszarem leczonym. W tabeli 1 przedstawiono historyczny
rozwój technik i aparatury stosowanej do technik radioterapii
stereotaktycznej.
Wydaje się, że w wyniku postępu technologicznego radiotera-
piawraca, biorąc pod uwagę sposób frakcjonowania dawki, do po-
czątków stosowania promieniowania jonizującego w medycynie.
Skrócenie czasu prowadzenia terapii ma niewątpliwie korzystny
wpływ na wyniki leczenia. Jeżeli w krótszym czasie chcemy podać
taką samą dawkę całkowitą, jak w dłuższym okresie, wówczas na-
leży podawać większe dawki frakcyjne, to jednak wymaga bardzo
precyzyjnego: unieruchomienia chorego, planowania rozkładu
dawki oraz jego napromieniania. Wymagania te spełnia radiochi-
rurgia, dlatego jest to technika, która coraz częściej stosowana
jest w zakładach radioterapii dla coraz większej liczby chorych.
Literatura
1.
E.H. Grubbe:
Obituary
, Br Med J, 160(2), 609.
2.
K.R. Trott, B. Maciejewski, G. Preuss-Bayer, J. Skołyszewski:
Dose-response curve and split-dose recovery in human skin cancer
,
Radiotherapy and Oncology, 2(2), 1984, 123-129.
3.
J. Watras:
Radiobiologia kliniczna
, Centrum Onkologii – Instytut
im. Marii Skłodowskiej-Curie, Gliwice 1989.
4.
H.R. Withers:
Biologiczne podstawy radioterapii
, Instytut Fizyki
Jądrowej, Kraków 1991.
5.
K. Ślosarek:
Podstawy planowania leczenia w radioterapii
, Polskie
Towarzystwo Onkologiczne, Oddział Śląski, Gliwice 2007.
6.
L.S. Chin, W.F. Regine:
Principles and Practice of Stereotactic Ra-
diosurgery
, Springer 2008.
7.
L. Hawrylewicz, Ł. Dolla, S. Garbaciok, W. Osewski, K. Ślosarek:
Zastosowanie tomografu komputerowego w planowaniu rozkładu
dawki w radioterapii
, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2014, 3, 103-109.
8.
Ł. Dolla, W. Osewski, L. Hawrylewicz, S. Garbaciok, K. Ślosarek:
Wirtualna symulacja – nowy element procesu planowania radiote-
rapii
, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2014, 3, 169-174.
9.
W. Osewski, Ł. Dolla, L. Hawrylewicz, S. Garbaciok, K. Ślosarek:
Format DICOM – komunikacja pomiędzy systemami diagnostyki
obrazowej i planowania radioterapii
, Inżynier i Fizyk Medyczny,
2014, 3, 221-225.
10.
S. Garbaciok, W. Osewski, Ł. Dolla, L. Hawrylewicz, K. Ślosarek:
Zastosowanie rezonansu magnetycznego w planowaniu leczenia
,
Inżynier i Fizyk Medyczny, 2014, 3, 299-305.
11.
J. Malicki, W. Łobodziec, K. Ślosarek:
Dose-rate distribution un-
der partially shielded beams
, Strahlentherapie und Onkologie,
1990, 166(11), 733-737.
12.
K. Ślosarek, A. Rembielak, B. Maciejewski:
Dynamiczna radio-
chirurgia – nowe możliwości radioterapii stereotaktycznej
, Nowo-
twory – Journal of Oncology, 53, 2003, 546-551.
13.
L. Miszczyk, K. Ślosarek, B. Maciejewski, A. Wygoda, R. Tarnaw-
ski, J. Wydmański:
Procedury kontroli jakości radioterapii (QA)
i auditów stosowane w ośrodku gliwickim w oparciu o zintegrowa-
ną linię terapeutyczną Varian
, Nowotwory, 1999, 49(5), 545-552.
14.
P. Aletti, P. Bey:
Booklet 2: Recommendations for a Quality
Assurance Programme in External Radiotherapy
.
15.
K. Ślosarek, A. Rembielak, J. Cramb, B. Maciejewski:
Pitfalls in
IMRT treatment planning with the CadPlan-Helios system
, Medi-
cal Dosimetry, 29(3), 2004, 179-183.
16.
W. Osewski, K. Ślosarek:
Dose distribution transfer from Cyber-
Knife to Varian treatment planning system
, Journal of Physics:
Conference Series, 489, 2014.
17.
B. Petrovic, A. Grządziel, K. Ślosarek:
Quality assurance of TPS:
comparison of dose calculation for stereotactic patients in Eclipse
and iPlan RT Dose
, Reports of Practical Oncology and Radiothe-
rapy, 14(1), 2009, 5-10.
18.
P. Palowska, K. Chełmiński, W. Bulski, K. Ślosarek, E. Gershke-
vitsh, M. Moliński, B. Włodarczyk:
EP-1448 Verification of TPS
calculations performer during the IAEA supported dosimetry audits
In Poland
, Radiotherapy and Oncology, 103, 2012, 552.
19.
19.
J. Van Dam, G. Marinello:
Booklet 1: Methods for in vivo Do-
simetry in external Radiotherapy
, ESTRO.
20.
B. Petrovic, A. Grządziel, L. Rutonjski, K. Ślosarek:
Linear array
measurements of enhanced dynamic wedge and treatment plan-
ning system (TPS) calculation for 15 MV photon beam and compa-
rison with electronic portal imaging device (EPID) measurements
,
Radiology and Oncology, 44(3), 2010, 199-206.
21.
A. Grządziel, B. Smolińska, R. Rutkowski, K. Ślosarek:
EPID dosi-
metry – configuration and pre-treatment IMRT verification
, Reports
of Practical Oncology and Radiotherapy, 12(6), 2007, 307-312.
22.
D.A. Law, W.B. Harms, S. Mutic, J.A. Prudy:
A technique for the
quantitative evaluation of dose distributions
, Med. Phys., 25,
1998, 656-661.
23.
J. Winiecki, T. Morgaś, K. Majewska, B. Drzewiecka:
The gamma
evoluation metod as a routine QA procedure of IMRT
, Rep Pract
Oncol Radiotherapy, 14(5), 2009, 162-168.
24.
K. Ślosarek, M. Szlag, B. Bekman, A. Grządziel:
EPID in vivo dosi-
metry in RapidArc technique
, Reports of Practical Oncology and
Radiotherapy, 15(1), 2010, 8-14.
25.
W. Osewski, Ł. Dolla, M. Radwan, M. Szlag, R. Rutkowski, B.
Smolińska, K. Ślosarek:
Clinical examples of 3D dose distribution
reconstruction, based on the actual MLC leaves movement, for dy-
namic treatment techniques
, Reports of Practical Oncology and
Radiotherapy, 19(6), 2014, 420-427.
26.
A. Grządziel, B. Bekman, J. Winiecki, K. Ślosarek:
Przegląd metod
weryfikacji konformalnych planów radioterapeutycznych,
Inżynier
i Fizyk Medyczny, 2/2015, vol. 4, 99-105.
27.
K. Ślosarek, A. Grządziel, W. Osewski, Ł. Dolla, B. Bekman, B. Pe-
trovic:
Beam rate influence on dose distribution and fluence map
in IMRT dynamic technique
, Reports of practical oncology and
Radiotherapy, 17, 2012, 97-103.
28.
Ł.Michalecki, I.Wesołowska,A.Grządziel,K.Ślosarek,R.Tarnawski:
Ocena dokładności weryfikacji ułożenia pacjenta z wykorzystaniem
systemu ExacTrac InfraRed X-Ray 6D w radioterapii stereotaktycznej
nowotworów regionu głowy i szyi
, Onkologia Info, 6(3), 2009, 84-90.
29.
W. Majewski, K. Ślosarek:
Radioterapia RapidArc
, Onkologia
Info, 6(2), 2009, 76-78.
30.
K. Ślosarek:
Akceleratory terapeutyczne stosowane w radioterapii
,
Inżynier i Fizyk Medyczny, 3, 2014, 103-109.
