Page 19 - IFM_201305_vA 150 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 5/2013 vol. 2 247
radioterapia / radiotherapy artykuł naukowy / scientific paper
Rys. 6 Rozkład całkowitej dawki zrekonstruowanej – A i obliczonej – B. Maksymalna różnica dla planowanych 76 Gy wynosi
0,812 Gy – C. Jak wynika z porównania DVH (C), jest ona większa dla planu zrekonstruowanego w całym PTV.
Dysponując zintegrowanymi matrycami detektorów z aparatem terapeutycznym, można w czasie każdego seansu terapeutycz-
nego mierzyć rozkład dawki wyjściowej [18]
A B
C
Oceniane są zatem różnice poniżej tej
wartości. Mając powyższe na uwadze,
możemy być pewni, że realizacja zapla-
nowanego rozkładu dawki jest prawi-
dłowa, jednak pod warunkiem, że moc
generowanej dawki przez akcelerator
pozostaje również w granicach tole-
rancji. Parametr ten jest pośrednio
weryfikowany poprzez dozymetrię in
vivo, którą wykonuje się w przypadku
pacjentów napromienianych technika-
mi statycznymi. Jeżeli pomiary wyka-
żą, że dla wszystkich pacjentówdawka
zmierzona jest mniejsza od planowa-
nej, oznacza to, że moc generowanej
dawki zmniejszyła się w stosunku do
wartości wzorcowej. Konieczna jest
wówczas ingerencja serwisu i po-
miary dozymetryczne sprawdzające
akcelerator.
W Centrum Onkologii – Instytucie
MSC w Gliwicach opracowano opro-
gramowanie MLCTracker [18], które
gromadzi w bazie danych informa-
cje o zrealizowanym ruchu listków
kolimatora – dla każdego pacjenta
i każdej frakcji promieniowania.
Równocześnie wykonywana jest
analiza błędów ruchu listków. Jeżeli
błąd przekracza założone wartości,
wówczas pojawia się informacja, aby
zweryfikować to pole leczenia, dla
którego różnica przekracza wartość
średnią. Na rysunku 5 przedstawio-
no przykładowe porównanie błędów
ruchu listków kolimatora dla 14 frak-
cji leczenia pacjenta napromienia-
nego techniką VMAT. Średni błąd
wynosił 0,46% – dla strony „A” i 0,2%
– dla strony „B”. Zaproponowane
rozwiązanie jest bardzo przydatnym
narzędziem do poprawy jakości leczenia, umożliwia codzienny
nadzór nad realizacją radioterapii w technikach dynamicznych.
Jeżeli jesteśmy w stanie odczytać rzeczywisty ruch listków ko-
limatora, to istnieje możliwość zaimplementowania tego zbioru
do systemu planowania leczenia i zrekonstruowana na tej podsta-
wie rozkładu dawki w pacjencie. Otrzymujemy zatem rzeczywisty
rozkład dawki, który jest realizowany na aparacie terapeutycz-
nym. Można rekonstruować dawkę po każdej frakcji, sumować
wszystkie frakcje i w ten sposób oceniać różnicę pomiędzy zapla-
nowanym i zrealizowanym rozkładem dawki. Na rysunku 6 przed-
stawiono rozkłady dawek zrekonstruowane i obliczone. Ukazano
także DVH, z którego wynika, że dawka maksymalna w planie
zrekonstruowanym, rzeczywistym jest o 0,812 Gy większa od pla-
nowanej i większawcałej objętości przewidzianej do leczenia (PTV).
Dzięki wykorzystaniu techniki VMAT istnieje możliwość sko-
relowania dawki zmierzonej w fantomie pomiarowym z dawką
zmierzoną przez matryce detektorów w czasie seansu terapeu-
tycznego [19]. Wykonując pomiary rozkładu dawki w czasie sean-
su terapeutycznego, weryfikujemy nie tylko dawkę, ale również
ułożenie chorego. Ten sposób weryfikacji pozwala bowiem oce-
nić dawkę w punkcie. Jeżeli punkt ten ulega przesunięciu w sto-
sunku do planowanego położenia, wówczas dawka zmierzona
nie jest zgodna z obliczoną. Zasadę działania tego typu pomia-
rów przedstawiono na rysunku 7.