Page 21 - IFM_201305_vA 150 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 5/2013 vol. 2 249
radioterapia / radiotherapy artykuł naukowy / scientific paper
Istnieje możliwość wykonania pomiaru dawki wyjściowej dla
każdego pola, stosując matrycę detektorów, która jest zinte-
growana z aparatem terapeutycznym. Niestety współczesne
oprogramowanie komercyjne nie umożliwia obliczenia rozkładu
dawki w pacjencie na podstawie dawki wyjściowej. Tym niemniej
można porównywać mapy rozkładów dawek pomiędzy poszcze-
gólnymi seansami, frakcjami (Rys. 7 B). Nie mamy pewności, czy
zmierzony rozkład dawek jest zgodny z zaplanowanym, ponie-
waż systemy planowania leczenia generują mapy fluencji, a nie
mapy rozkładu dawki. Różnica polega na tym, że mapy fluencji
mierzone są przez matrycę detektorów bez obecności ośrodka
pochłaniającego, czyli fantomu lub pacjenta, pomiędzy
detektorem a źródłem promieniowania. Jeżeli promie-
niowanie przechodzi przez taki ośrodek, a następnie
jest mierzone przez detektor, wówczas można mówić
o mapie rozkładu dawki. Wprowadzając dodatkowy
kontur w miejscu matrycy detektorów, istnieje możli-
wość obliczenia rozkładu dawki w matrycy detektorów.
Jednak rozwiązanie to może być obarczone dużą, trud-
ną do oszacowania, niepewnością pomiarową. Pozosta-
je więc pomiar rozkładu dawki w czasie każdej frakcji
i porównywanie ich pomiędzy sobą. Badania takie wy-
konano w Centrum Onkologii – Instytucie MSC w Gli-
wicach [20]. Wykazano, że różnice międzyfrakcyjne nie
przekraczają 2% (Rys. 8).
Większość akceleratorów biomedycznych wyposażona jest
w urządzenia kV (lampy rentgenowskie) do wykonywania badań
obrazowych. Za ich pomocą wykonuje się zdjęcia ortogonalne,
na podstawie których układa się chorego tak, aby jego pozycja
w czasie terapii była identyczna z zaplanowaną. Istnieje możli-
wość wykonania badania tomograficznego w technice stożko-
wej CB/ CT (Cone Beam/Computer Tomography) i skontrolowania
nie tylko pozycji w stosunku do zaplanowanej, lecz również oce-
ny położenia struktur anatomicznych [21]. Umożliwia to ewentu-
alne przeliczenie dawki przy wprowadzeniu elementów terapii
Rys. 9 A – zdjęcia rentgenowskie wykonywane w czasie każdej frakcji
przed napromienianiem i po zakończeniu zabiegu
B – przykładowe wartości przesunięcia pacjenta w czasie seansu tera-
peutycznego (średnie przesunięcie: mniejsze niż 1,5 mm, maksymalne:
niecałe 4 mm) [22]
A
B