Page 18 - IFM_201402 całość 150 dpi

vol. 3 2/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny

68

artykuł

\

article

radiologia

\

radiology

niedokrwieniem – tak zwanej penumbry niedokrwiennej. Jest

to obszar o obniżonym przepływie mózgowym/CBF krwi, w któ-

rym nie doszło jeszcze do nieodwracalnych zmian zawałowych.

W praktyce klinicznej wyznaczany jest w oparciu o mapy średnie-

go czasu przejścia /MTT/ lub czasu do osiągnięcia szczytu krzywej

/TTP/. Kolejne doniesienia sugerują związek pomiędzy wielkością

tych obszarów – tak zwany

perfusion-diffusion mismatch

– a roko-

waniem pacjentów dotkniętych udarem. Stosunek ten wydaje się

też być pomocny w przewidywaniu wyników terapii trombolitycz-

nej, a co za tym idzie, w podejmowaniu decyzji o wdrożeniu lub

odstąpieniu od tego typu leczenia.

Badanym obecnie obszarem jest także technika obrazowania

tensora dyfuzji – DTI (

Diffusion Tensor Imaging

). Analiza ilościowa

współczynników izotropii (ADC) oraz anizotropii (FA) dokonywa-

na jest poprzez porównaniewartości współczynnikówADC (

Appa-

ren Diffusion Coefficient

) oraz FA (

Fractional Anisotropy

) w obrębie

ogniska zawałowego (tzw.

infarct core

) i w strefie granicznej, czyli

prenumbrze. Analizy matematycznej dokonuje się, wyznaczając

wartości bezwzględne z poszczególnych obszarów zainteresowa-

nia, a następnie porównując je ze stroną przeciwną (rFA, rADC).

Duże nadzieje wiąże się w ostatnich latach z obrazowaniem

tensora dyfuzji DTI u chorych z udaremmózgu, zarówno we wcze-

snej fazie, jak i w zmianach przewlekłych. Ocena integralności

błon komórkowych i mapowanie przebiegu włókien nerwowych

pozwala zaliczyć tę metodę do technik obrazowania komórkowe-

go (

cellular imaging

). Duze nadzieje wiąe sie w ostatnich latach

z obrazowaniem tensora dyfuzji DTI u chorych z udarem mózgu,

zarówno we wczesnej fazie, jak i w zmianach przewlekłych.

W obrazowaniu tensora dyfuzji w MR można dokonywać

szybkiej i precyzyjnej oceny (jakościowej i ilościowej) strefy nie-

dokrwieniawewczesnej fazie udaru niedokrwiennegomózgowia.

W nadostrej fazie udaru niedokrwiennego (0-6 h od początku

wystąpienia objawów neurologicznych) mamy do czynienia ze

zjawiskami patofizjologicznymi mniej lub bardziej płynnie prze-

chodzącymi w siebie, w zależności od stopnia dokonywania się

wczesnej reperfuzji związanej zwykle z uruchomieniem krążenia

obocznego. W zależności od stopnia dynamiki procesu przecho-

dzenia fazy obrzęku cytotoksycznego w fazę obrzęku mieszane-

go, a później wazogennego, do zmian w obrazie radiologicznym

dochodzi z różną prędkością. Dynamika zmian jest odmienna

także w zależności od lokalizacji ogniska udarowego.

Niedokrwienie, w czasie którego dochodzi do powolnej utraty

integralności błon komórkowych, cechuje się wyraźnym spadkiem

wartości ADC, często wzrostem wartości FA (faza czystego obrzę-

ku cytotoksycznego cechująca się przechodzeniem wody do wnę-

trza komórek) i brakiem zmian sygnału w sekwencjach czułych na

obecność wody (T2) (Fot. 1). W przypadku epizodów niedokrwien-

nych przebiegających z szybką utratą integralności błon komórko-

wych, nieodwracalną destrukcją komórek oraz wzrostem frakcji

wody zewnątrzkomórkowej notujemy umiarkowany spadek ADC

z towarzyszącym spadkiemFA oraz zaznaczające się podwyższanie

sygnału w sekwencjach T2-zależnych (Fot. 2, 3).

Na podstawie badań (grant MNiSW) przeprowadzonych na

grupie pacjentów z ostrymi epizodami udarowymi ustalono, że

obecność wyjściowo niskich wartości ADC w jądrze zawału (bli-

skich 0,4 x 10

-3

mm

2

/s) na wczesnym etapie niedokrwienia może

zapowiadać całkowitą nieodwracalność zmian. Z kolei niskim

Fot. 1

W obrębie ogniska niedokrwiennego w fazie nadostrej widoczne jest obniże-

nie bezwzględnych i względnych wartości współczynnika ADC oraz podwyższenie

współczynnika FA względem strony zdrowej. Nie obserwuje się zmiany sygnału w

obrazach T2-zależnych (sekwencja FLAIR). Obraz czystego obrzęku cytotoksycznego

Fot. 2

Obniżenie wartości współczynnika ADC i rADC w ognisku niedokrwiennym

z towarzyszącym podwyższeniem sygnału w obrazach T2-zależnych oraz obniże-

niem względnego współczynnika frakcjonowanej anizotropii, świadczącymi o dołą-

czeniu się komponentu wazogennego obrzęku

Fot. 3

Chory z wczesnym udarem niedokrwiennym - w obszarze o najniższych warto-

ściach współczynnika ADC widoczne jest obniżenie współczynnika frakcjonowanej

anizotropii oraz dyskretne podwyższenie sygnału w sekwencji FLAIR - obraz obrzęku

mieszanego, dowodzący pośrednio utraty integralności błon komórkowych w ogni-

sku niedokrwiennym