Page 21 - IFM_201402 całość 150 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 2/2014 vol. 3

71

artykuł

/

article

radiologia

/

radiology

Klasyczne zdjęcie rentgenowskie ze względu na niski koszt, dostępność

i szybkość wykonania jest podstawą diagnostyki obrazowej. Współcze-

śnie wyzwaniem w rentgenodiagnostyce jest zachowanie kompromisu

pomiędzy jakością obrazu a niską dawką promieniowania otrzymywaną

przez pacjenta. W realizacji świadczeń zdrowotnych z użyciem promie-

niowania rentgenowskiego ważne jest, aby racjonalnie korzystać z do-

stępnych metod i środków, które realnie przekładają się na wartość dia-

gnostyczną radiogramu.

W artykule przedstawiono funkcje i zakres stosowania filtrów kompen-

sacyjnych podczas wykonywania radiogramów obszarów ludzkiego ciała.

Filtry kompensacyjne

Idea stosowania filtrów kompensacyjnych związa-

na jest ze zmianą przestrzennego rozkładu wiązki

promieniowania X oraz eliminacją z niej kwantów

o niskiej energii, które uległyby pochłonięciu przez

tkanki obszaru ciała poddawanego diagnostyce

rentgenowskiej. Filtr kompensacyjny (FK), nazywa-

ny również wyrównującym (FW), stanowi absorber

(materiał pochłaniający) wiązki pierwotnej promie-

niowania rentgenowskiego. Najczęściej stosowa-

nymmateriałem do produkcji filtrów jest miedź, alu-

minium oraz akryl. W roli absorbera można również

użyć worka z solą fizjologiczną. Właściwe stosowa-

nie filtracji dodatkowej to obniżenie dawki promie-

niowania, na którą narażony jest pacjent (dawka

wejściowa – w punkcie przecięcia osi wiązki ze skórą

pacjenta) – w zależności od rodzaju badania, nawet

o około 50%, przy znacznej poprawie wizualizacji

badanych struktur [1-8].

FK wyrównuje nadmierne pochłanianie okre-

ślonego fragmentu diagnozowanej okolicy ciała

pacjenta, wynikające z nierównomiernej grubości

lub różnic składu tkankowego (Fot. 1).

Wykonany jest jako statyczny w postaci odpo-

wiednio ukształtowanej blachy lub dynamiczny tzw.

modulator przesłaniający tylko fragment wiązki

na określony czas. Zmiany filtrów w zależności od

konstrukcji aparatu wykonuje się ręcznie, przez

wsuwanie i wysuwanie w prowadnice przesłony

głębinowej lub automatycznie – uruchamiając

zmieniacz filtrów. Filtr zmieniany ręcznie ma pod-

stawę o kształcie prostokąta, która ułatwia jego

umieszczenie w prowadnicy przesłony głębinowej

do momentu automatycznego zatrzymania przez

mechanizm blokujący. Manualne wprowadzenie FW

w drogę wiązki promieniowania powinno odbyć się

po zakończeniu pozycjonowania pacjenta i określe-

niu punktu padania promienia centralnego oraz po

wykonaniu kolimacji, ze względu na fakt, że mate-

riał, z którego wykonany jest filtr, z reguły nie jest

przezroczysty i ogranicza pole świetlne wyznacza-

jące pole wiązki pierwotnej promieniowania [3, 9].

Filtry kompensacyjne różnią się grubością,

Zastosowanie filtrów

kompensacyjnych

w rentgenodiagnostyce

Ewa Pasieka

1

, Magdalena Czerżyńska

2

, Justyna Welk

2

, Urszula Łebkowska

1

Zakład Radiologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, ul. M. Skłodowskiej-Curie 24a, 15-276 Białystok, tel. +48 604 175 155,

e-mail:

ewapass@poczta.onet.pl

2

Kierunek Elektroradiologia, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, ul. J. Kilińskiego 1, 15-089 Białystok