Page 22 - IFM_201402 całość 150 dpi

vol. 3 2/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny 72
artykuł \ article radiologia \ radiology
kształtem i stopniem pochłaniania promieniowania. Najczęściej
filtry stosuje się w rentgenodiagnostyce [10-12]:
• kręgosłupa (projekcja przednio-tylna i boczna),
• klatki piersiowej (projekcja tylno-przednia/przednio-tylna),
• miednicy (projekcja przednio-tylna),
• czaszki (projekcja tylno-przednia/przednio-tylna),
• stawu barkowego (projekcja przednio-tylna),
• stopy (projekcja przednio-tylna i skośna).
Znaczną poprawę jakości teleradiogramu w projekcji
przednio-tylnej AP (Anterior-Posterior ) całego kręgosłupa (tzw.
sylwetkowej) wykonywanego w przypadku bocznego skrzywie-
nia kręgosłupa (skoliozy) można uzyskać, stosując filtr kompen-
sacyjny, którego cechą budowy są różnice grubości materiału
pochłaniającego, odpowiadające anatomicznej budowie pacjen-
ta (Rys. 1) [11]. Filtr typu swimmer stosowany jest do zdjęć bocz-
nych kręgosłupa w odcinku szyjnym. FK tego rodzaju pozwala
na uzyskanie radiogramu o zrównoważonej kontrastowości na
wysokości C7-Th1 [13].
Filtr kompensacyjny w kształcie „rynny” (trough filter ), nazywa-
ny również double wedge filter, stosowany jest w diagnostyce klat-
ki piersiowej. Wyrównuje on różnice kontrastowości pomiędzy
cieniem pól płucnych a śródpiersia wynikające ze znaczącej dys-
proporcji pochłaniania promieniowania przez tkanki [3]. Zastoso-
wanie FK np. z akrylu ukształtowanego zgodnie z typemkonstruk-
cyjnympacjenta pozwala na zwiększenie wartości diagnostycznej
konwencjonalnych zdjęć klatki piersiowej poprzez poprawę wizu-
alizacji struktur w obrębie cienia środkowego i pól płucnych [14].
FK w postaci równoległych do siebie pasów absorbera stoso-
wany jest do poprawy wizualizacji stawów biodrowych i bliższych
odcinków kości udowej na zdjęciach RTG miednicy, a także zdję-
ciach sylwetkowych kończyn dolnych (Fot. 2A). Filtr typu „dziur-
ka od klucza” (keyhole filter) ma zastosowanie przy wykonywaniu
radiogramów czaszki, także zdjęć odległościowych (Fot. 2B).
Filtr typu „bumerang” stosowany jest najczęściej w diagnostyce
stawu barkowego (Fot. 2C), ale także stawu kolanowego i kości
nosa oraz bródki. Zasada stosowania tego rodzaju FK wskazuje na
konieczność takiego umiejscowienia, aby materiał pochłaniający
niejako otaczał badaną okolicę ciała pacjenta. Dodatkowo, przy
stosowaniu techniki jednopunktowej (wybór napięcia anodo-
wego wyrażony w [kV]) należy zwrócić uwagę na wybór komory
środkowej AEC (Automatic Control Exposition) oraz lokację bada-
nego narządu – musi znajdować się w polu wybranej komory. FW
w kształcie „klina” (wedge filter) wykorzystywany jest do obsza-
rów, gdzie gęstość/grubość tkanek znacznie się różni wzdłuż osi
długiej badanego narządu, np. stopa, kręgosłup w odcinku pier-
siowym [15-17].
Stosowanie filtrów kompensacyjnych oprócz zalet, ma także
wady. Jedną z nich jest generowanie artefaktów. Przyczyną tego zja-
wiska jestnieprawidłoweumieszczeniefiltrawkorelacjizpozycjono-
waniempacjenta. Jeżeli technik elektroradiologii zauważy obecność
artefaktów (cienie zewnętrznych krawędzi absorbera) na wykona-
nym radiogramie, powinien infor-
mację tę przekazać radiologowi
opisującemu zdjęcie RTG. Ponad-
to filtry, redukując dawkę pro-
mieniowania pochłanianą przez
pacjenta, mogą powodować nie-
znaczne zmniejszenie kontrasto-
wości otrzymanego radiogramu.
Fakt ten dotyczy filtrów o znacz-
nej grubości [9, 15, 18].
Fot. 1 Radiogram prawego stawu biodrowego (♂, 81 lat) A. Bez filtra; B. Z filtrem aluminio-
wym „równoległym” (Siemens), znaczna poprawa jakości obrazu umożliwiająca ocenę kręta-
rza większego kości udowej
Rys. 1 Schemat rozmieszczenia stref anatomicznych filtra kompensacyjnego stoso-
wanego przy wykonywaniu teleradiogramu całego kręgosłupa. A. – widok od przo-
du; B. – widok z boku. W opisie strefy klatki piersiowej wwidoku bocznym zastosowa-
no skrót zgodny z zapisem wprowadzonym w pkt A (widok z przodu)
Fot. 2 Filtry kompensacyjne aluminiowe (Siemens). A. – filtr „równoległy”; B. – filtr „dziurka od klucza”; C. – Filtr „bumerang”