Page 53 - IFM_201402 całość 150 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 2/2014 vol. 3

103

radioterapia

/

radiotherapy

artykuł naukowy

/

scientific paper

Streszczenie

R

adioterapia jest metodą leczenia głównie chorób

nowotworowych za pomocą promieniowania jo-

nizującego. Większość współczesnych, powszechnie

stosowanych w teleradioterapii, aparatów terapeu-

tycznych wykorzystuje promieniowanie jonizujące,

które jest wytwarzane przez liniowe przyspieszacze

elektronów. Sposób generowania wiązki w większości

akceleratorów biomedycznych jest podobny, istnie-

ją jednak różnice w sposobie kształtowania wiązki,

jej geometrii, możliwości dostarczenia do pacjenta.

Współczesne aparaty terapeutyczne wykorzystują

najnowsze rozwiązania techniczne. Coraz częściej de-

dykowane są do określonych lokalizacji i wielkości gu-

zów nowotworowych. Oferują także różne możliwości

weryfikacji podanej dawki promieniowania, uwzględ-

niania ruchomości narządów anatomicznych, położe-

nia chorego w czasie prowadzonej terapii. W artykule

przedstawiono trzy podstawowe typy akceleratorów

biomedycznych stosowanych w radioterapii: klasyczny

akcelerator, aparat tomoterapii oraz CyberKnife.

Słowa kluczowe:

akcelerator biomedyczny, tomo-

terapia, CyberKnife, bramkowanie oddechowe, QA

Abstract

R

adiation therapy is a medical use of ionizing ra-

diation, generally as part of cancer treatment.

Most of therapeutic apparatus apply ionizing radia-

tion generated by linear electron accelerators. The

method of therapeutic beam generation is similar

in most biomedical accelerators, however there are

differences in beam modelling, its geometry, possi-

bility of its delivery to the patient body and the ver-

ification of the patient position during radiotherapy

procedure. Modern therapeutic devices use the lat-

est technology achievements and they are more fre-

quently dedicated to the specific location and size of

tumors. They also have various options of radiation

dose verification, taking into account the anatomical

organs motion and position of patient during ther-

apy. Three basic types of biomedical accelerators

used in radiotherapy are presented in the article:

classical accelerator, TomoTherapy and CyberKnife.

Keywords:

biomedical accelerator, TomoTherapy,

CyberKnife, respiratory gating, QA

Akceleratory terapeutyczne

stosowane w radioterapii

Therapeutic accelerators used in radiotherapy

Krzysztof Ślosarek

Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, Centrum Onkologii – Instytut MSC,

ul. Wybrzeże AK 15, 44-101 Gliwice, tel. +48 32 278 80 18, e-mail:

slosarek@io.gliwice.pl

104

otrzymano / received:

21.03.2014

poprawiono / corrected:

02.04.2014

zaakceptowano / accepted:

14.04.2014

Wprowadzenie

Pierwszym aparatem terapeutycznym wykorzysty-

wanym w radioterapii była lampa rentgenowska

[1]. Umieszczano ją na nieruchomym statywie, co

znacznie ograniczało możliwości zmiany kierunku

wiązki promieniowania. Ponieważ rozkład dawki

promieniowania fotonowego [2, 3] w funkcji głę-

bokości powoduje, że tkanki położone pomiędzy

guzem nowotworowym a źródłem promieniowania

absorbują większą energię niż guz nowotworowy

(Fot. 1A), naturalnym wyborem było zastosowanie

więcej niż jednej wiązki. Przykładowo, zastosowa-

nie czterech wiązek, których osie przecinają się

w jednym punkcie znajdującym się w guzie nowo-

tworowym, pozwala zintensyfikować dawkę w tej

objętości w stosunku do obszaru otaczającego

(Fot. 1B).