vol. 6 3/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
144
artykuł
\
article
radioterapia
\
radiotherapy
jest tzw. brass bolus (Rys. 1e, 1f), czyli mosiężny bolus kolczu-
gowy, który ze względu na swoją budowę dobrze dopasowuje
się do ciała pacjenta. Wymienione bolusy, za wyjątkiem bolusa
parafinowego, można zakupić od firm sprzedających wyposaże-
nie dla modelarni.
Funkcja bolusa w radioterapii
W celu zobrazowania sytuacji klinicznej, w której należy zasto-
sować bolus powierzchniowy, przeanalizujemy rozkład dawki
wzdłuż osi centralnej od pojedynczej wiązki, która pada na po-
wierzchnię fantomu wodnego. Rysunek 2 przedstawia wykres
dawki w funkcji głębokości w osi centralnej wiązki. Jest to Pro-
centowa Dawka Głęboka (PDG), czyli dawka na głębokości wyra-
żona w procencie dawki maksymalnej.
Rys. 2
PDG – procentowa dawka głęboka
Źródło: [3].
Analizując przykładowy wykres PDG, możemy wyróżnić: dawkę
powierzchniową (Dsurf), obszar narastania dawki (build-up),
dawkę maksymalną (Dmax) na danej głębokości (dmax) i obszar
eksponecjalnego spadku dawki (ze względu na większe pochła-
nianie i oddalanie się od źródła). Spadek procentowej dawki
wraz ze wzrostem głębokości zależy m.in. od energii promie-
niowania. Przykładowe PDG dla promieniowania fotonowego
o energii 6 MV i 15 MV przedstawia rysunek 3.
Głębokość, na jakiej dawka osiąga swoje maksimum, wzrasta ze
wzrostem energii promieniowania.
Obszar narastania dawki wraz z niską dawką powierzchniową
odgrywa istotną rolę w ochronie skóry, która w większości sytu-
acji klinicznychwe współczesnej radioterapii nie stanowi celu na-
promieniania. Jednak w przypadku, gdy zmiana nowotworowa
Rys. 3
Przykładowe PDG dla promieniowania fotonowego o energii 6 MV i 15 MV
Źródło: [3].
Rys. 4
PDG + PTV przy powierzchni.
Źródło: [3].
Rys. 5
PDG + PTV + bolus
Źródło: [3].
Rys. 6
Rozkład dawki (> 90% dawki przepisanej) dla planu 3D-CRT wykonanego
dla pacjenta z nowotworem tkanek miękkich i kości w obszarze pachwiny po stronie
prawej: a) bez bolusa, b) z zastosowaniem bolusa
Źródło: [3].
