vol. 6 3/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
154
artykuł
\
article
radioterapia
\
radiotherapy
Wykorzystuje ona unieruchomienie ExaCradle, które z pomocą
zewnętrznych, wielopłaszczyznowych ucisków modyfikuje we-
wnętrzną anatomię Pacjenta w leczonym obszarze, w celu dosto-
sowania do potrzeb leczenia. Na podstawie przeprowadzonych
doświadczeń określono schemat ucisku dla każdej z lokalizacji
w celu standaryzacji i przyśpieszenia przygotowania pacjenta.
Kluczową kwestią jest jednak sposób, w jaki jest planowane
leczenie SBRT. Protokół z użyciem platformy ExaCradle wymaga
wykonania pacjentowi trzech badań CT. Pierwsze, w pozycji te-
rapeutycznej bez dodatkowych elementów uciskowych w konfi-
guracji tzw. Slow-CT, co pozwala na uzyskanie rozmycia obrazu
badanego narządu w zakresie jego naturalnej ruchomości. Dru-
gim etapem jest użycie (zgodnie z wytycznymi producenta do
danej lokalizacji) zewnętrznych ucisków, które mają na celu unie-
ruchomienie leczonego narządu, następnie wykonanie w tej
konfiguracji badania Slow-CT nr 2. Posłuży ono do planowania
leczenia, a uzyskany zakres rozmycia będzie stanowić objętość
ITV. Ostatni skan jest wykonywany w standardowej konfigura-
cji na wstrzymanym oddechu, a uzyskane skany służą do szcze-
gółowego konturowania. Obrazy z drugiego i trzeciego CT są
poddawane fuzji, dzięki czemu oprócz szczegółowej anatomii
widoczny jest zakres ruchomości zmiany. Procedura ta umożli-
wia wykonanie planu leczenia w oparciu o rzeczywistą, a nie wy-
ćwiczoną ruchomość oddechową oraz nie wymaga współpracy
ze strony pacjenta.
Pozycjonowanie pacjenta przy pomocy zewnętrznych unieru-
chomień doprowadziło do znacznej poprawy odtwarzalności
interfrakcyjnej, nie wpływało jednak na znaczące ograniczenie
marginesów w leczeniu radioterapią. Punkty odniesienia na skó-
rze oraz pozycja ciała nie mają wpływu na ograniczenie rucho-
mości narządów wewnętrznych, które są generowane ruchem
oddechowym. Rozpowszechnienie techniki SBRT wymusiło po-
zycjonowanie w oparciu o CBCT oraz złote znaczniki umieszczo-
ne w narządach, co znacznie poprawiło precyzję leczenia, jednak
ruchomość zmiany podczas seansu musi być rekompensowana
zwiększeniem objętości napromieniania. Czy możliwe jest za-
tem unieruchomienie samego narządu i eliminacja ruchomości
oddechowej w leczonym rejonie?
Zastosowanie techniki SBRT umożliwia uzyskanie lepszego
efektu klinicznego, ograniczenie ruchomości organów i cza-
su trwania seansu, jednak wymaga znacznego podwyższenia
dawki frakcyjnej. Dotychczas jedynym narzędziem skutecznie
zmniejszającym ruchomość narządów wewnętrznych był Re-
spiratory Gating, tzw. bramkowanie oddechowe. Pozwala na
napromienianie zmiany tylko w ograniczonym zakresie ruchu
oddechowego, co znacznie zawęża obszar leczenia. Wiąże się
jednak z dużym nakładem czasu potrzebnym na przygotowanie
Pacjenta, wymaga Jego pełnej współpracy oraz wydłuża czas
seansu. Alternatywnym sposobem na ograniczenie ruchomo-
ści oddechowej są unieruchomienia oparte o zewnętrzny ucisk
przepony, tzw. SBRT Frames (ramy SBRT). Ich użycie w praktyce
jest jednak czasochłonne, a skuteczność w związku z brakiem eli-
minacji asymetrycznych ruchów organów ograniczona. Aparaty
dedykowane SBRT jak Cyberknife® wyposażone w opcję „śle-
dzenia” zmiany są bardzo kosztowne i dostęp do leczenia za ich
pośrednictwem nie jest powszechny. Wymagają ponadto zasto-
sowania złotych znaczników wszczepionych w leczoną zmianę,
a nie zawsze jest to wykonalne.
Szpital Uniwersytecki
Virgen Del Rocio
w Sewilli i Departament
Zdrowia Andaluzji, we współpracy z firmą AnatGe (Anatomi-
cal-Geometry) podjęli się ponownego przeanalizowania zagad-
nienia stereotaksji narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej.
W efekcie stworzono procedurę pozwalającą na zmianę pozycji
leczonego narządu przy jego jedoczesnym unieruchomieniu.
Jak unieruchomić guza?
Piotr Wójcicki
Product Manager Zarys International Group,
