vol. 6 3/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
148
artykuł
\
article
radioterapia
\
radiotherapy
o dobre dopasowanie bolusa do powierzchni napromienianej
odgrywa istotną rolę w prawidłowym jego ułożeniu. Wpływ roz-
miaru przerwy powietrznej w zakresie od 0 do 5 cm na dawkę
powierzchniową pod bolusem o grubości 1 cm dla energii pro-
mieniowania fotonowego 6 MV przedstawiono na rysunku 14.
Pomiary wykonano w fantomie stałym, dla różnych rozmiarów
pól (każda krzywa znormalizowana została do dawki na po-
wierzchni w sytuacji, gdy bolus przylegał).
Na wykresie uwagę zwraca bardzo niska dawka powierzch-
niowa dla wiązki bez bolusa (open). Następnie zaobserwować
można, że dla dużych pól zmniejszenie dawki powierzchniowej
ze wzrostem odległości bolusa od skóry jest zaniedbywalne.
Jest to wynikiem większego udziału kontaminacji elektronowej
i miękkiego promieniowania rozproszonego. Jednak wraz ze
zmniejszaniem wielkości pola obserwujemy większą redukcję
dawki. Efekt jest już zauważalny dla pola 10 x 10 cm
2
, natomiast
największa redukcja dawki występuje dla najmniejszego pola
(5 x 5 cm
2
) przy odległości bolusa do skóry równej 5 cm (dawka
powierzchniowa spada prawie o 40%). Dlatego należy zwracać
uwagę, aby bolus dobrze przylegał przy napromienianiu małych
zmian, gdzie napromienianie odbywa się małymi polami. Należy
Rys. 14
Dawka powierzchniowa dla X6 MV dla różnych rozmiarów pól w zależności
od odległości bolusa o grubości 1 cm od powierzchni napromienianej
Źródło: [12].
Rys. 15
Przykładowe położenie listków w pojedynczym polu w planie IMRT (Intensity Modulated Radiation Therapy) dla piersi po mastektomii
Źródło: [3].
Rys. 16
a) Położenie filmów EBT do pomiarów dawki powierzchniowej w „Rando
Phantom” (pozycja 1 – szyja, 2 – podbródek, 3 – broda, 4 – usta); b) redukcja dawki
powierzchniowej w zależności od różnej odległości bolusa o grubości 1 cm od po-
wierzchni fantomu [12]
pamiętać, że małe pola, a często wręcz szczeliny zdefiniowane
przez listki kolimatora wielolistkowego (MultiLeaf Collimator –
MLC) są stosowane w technikach dynamicznych (Rys. 15).
W pracy Y. Khana [12] sprawdzono wpływ wielkości przestrze-
ni powietrznej na dawkę powierzchniową przy napromienianiu
