Page 29 - IFM_201303_vB calosc 150 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2013 vol. 2

radiologia

/

radiology

141

artykuł

/

article

charakteryzują się magnetyzacją podłużną i

poprzeczną, co ma

duże znaczenie w diagnostyczne.

Za pomocą rezonansu magnetycznego rejestrowane są dwa

typy obrazów: T1 i

T2. Z

punktu widzenia niniejszego artykułu

istotne jest ich tworzenie, zależne od TE i

TR. Reguła jest dość

prosta: jeśli długo czekamy, zanim zmierzymy sygnał TE lub wy-

ślemy kolejny impuls TR, otrzymujemy obraz T2, jeśli krótko:

T1.

Krótko

oznacza TE – około 20 ms, TR – do 700 ms,

długo

– TE

60-80 ms, a

TR – do 2000 ms. W

praktyce T1 oznacza szybkość

relaksacji protonów (czasu powrotu wzbudzonych protonów

do stanu podstawowego, równowagi), a

T2 – szybkość spadku

sygnału. Trzeci rodzaj obrazu, PD (

Proton Density

) – gęstość pro-

tonów, zależy od ilości wzbudzonych protonów. Rozpoznanie

obrazów nie jest trudne. Najogólniej: ciemny płyn na obrazie

oznacza, że mamy do czynienia z

T1, jasny – T2. Nie zawsze jest

to aż tak oczywiste, ale na początek warto o

tym pamiętać.

Sekwencje MR

Do najczęściej stosowanych sekwencji wykorzystywanych w ba-

daniu rezonansem magnetycznym należą:

spin echo

,

fast spin

echo

,

inversion recovery

, czyli STIR (

Short Tau Inversion Recovery

),

GE (gradientowe), angiograficzne TOF (

Time-of-Flight

) i PC (

Pha-

se Contrast

). Poszczególne firmy produkujące aparaty rezonan-

sowe stosują własną nomenklaturę, dlatego przed przystąpie-

niem do badania ważna jest ich analiza.

Spin echo polega na kombinowaniu impulsów radiowych

90° i

180°

– najpierw transmitowany jest sygnał 90° (pobudza-

jący), po czym odwracający 180°. Pomiar sygnału następuje po

czasie TE, a po TR ponownie emitowany jest impuls 90°. Sekwen-

cja ta jest najbardziej klasyczną i najczęściej stosowaną w bada-

niach głowy, układu kostnego i mięśniowego.

Fast spin echo przypomina spin echo

,

z

tą różnicą, że w

jed-

nym czasie TR wysyłanych jest dużo impulsów 180°, w

związku

z

czym pomiar sygnału również powtarzany jest kilkakrotnie.

Zastosowanie: badanie serca i dużych naczyń.

STIR

służy do wygaszenia sygnałów pochodzących z

niektó-

rych tkanek (np. tłuszczu). Sekwencję rozpoczynamy od wysła-

nia impulsu odwracającego magnetyzację 180°, po czym czeka-

my z wysłaniem impulsu pobudzającego 90° przez czas TI (czas

inwersji, zależny od indukcji pola magnetycznego oraz właści-

wości tkanki, np. dla pola 1,5 T TI dla tłuszczu wynosi 150 ms).

Saturacja tłuszczu przydatna jest np. w diagnostyce przerzutów

nowotworowych do kości.

Gradienty –

wywołują niejednorodności pola poprzez zmia-

nę kierunku protonów i

są źródłem charakterystycznego hałasu

w

pracowni MR. Znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie li-

czy się czas i

zmniejszona podatność obrazu na artefakty: w ba-

daniach jamy brzusznej, klatki piersiowej, a

także w angiografii.

Angiografia TOF, zwana także angiografią czasu napływu,

czy przelotu,

stosowana np. do badania koła tętniczego mó-

zgu Willisa, wykorzystuje efekt widoczny jako rozjaśniona krew

wpływająca do warstwy na tle zaciemnionych spinów stacjo-

narnych. Wady TOF uwidaczniają się, gdy krew ma do przebycia

dłuższą drogę lub przepływ krwi jest wolny.

PC – angiografia kontrastu fazowego –

bazuje na różnicy po-

między spinami stacjonarnymi (nieruchomymi) i wpływającymi

do badanej warstwy. Efekt jest podobny do efektu metody an-

giografii subtrakcyjnej.

Opisane powyżej techniki obywają się bez użycia środków cie-

niujących, ale czasami ich wykorzystanie jest konieczne. Na ryn-

ku dostępnych jest wiele kontrastów, a wśród nich: Magnevist,

Gadovist, Dotarem. Wybór zależy od techniki badania, wskazań

lekarskich, zasobów szpitala. Powikłania występują bardzo rzad-

ko. Są to przede wszystkim: uczucie ciepła, niekiedy trudności

z

oddychaniem oraz w

skrajnych przypadkach – wstrząs ana-

filaktyczny. Odsetek osób, u

których obserwuje się działania

niepożądane, jest znikomy, ale nie zerowy, dlatego warto o

tym

wspomnieć i pamiętać.

Rozpoczęcie badania MR nakłada na operatora konieczność

spełnienia szeregu warunków, ustalenia przeciwwskazań i

do-

konania kilku ustaleń. Technik, licencjat i magister elektroradio-

logii ma wobec pacjenta, personelu i miejsca pracy niemożliwe

do pominięcia zobowiązania, które musi bezwzględnie spełnić.

Przed uruchomieniem aparatu musi mieć pewność, że jest on

sprawny, a drzwi oddzielające pomieszczenie z aparatem od ste-

rowni – zamknięte. Protokół badania musi być zgodny ze skiero-

waniem lekarskim, a

pacjent – poinformowany i

przygotowany.

Mimo długiej listy wymagań i

trudnej drogi wykonawcy nadania

do samodzielności i później – perfekcji, wiele osób decyduje się

podjąć niełatwe wyzwanie i

zmierzyć się z

nową, obiecującą

technologią, jednocząc z

całym personelem siły w walce o

zdro-

wie pacjenta.

Literatura

1.

E.M. Rogers:

Fizyka dla dociekliwych. Elektryczność i magnetyzm

,

wyd. PWN, Warszawa 1981, 210-211, ISBN 83-01-02921-8.

2.

A.J. Paciorek, A. Urbanik, A. Brzozowska-Czarnek, I. Herman-

-Sucharska:

Przydatność badania MR w ocenie budowy i

czynności

serca

, Przegląd Lekarski, 67(4), 2010.

3.

J. Scheffler:

Leczenie przerzutów nowotworowych do kośćca

radioizotopami – korelacje kliniczne i

radiologiczne

,

Katedra Me-

dycyny Nuklearnej i

Informatyki Radiologicznej Akademia Me-

dyczna w Gdańsku.

4.

E. Trzebiatowska:

Praktyczny poradnik operatora Rezonan-

su Magnetycznego

, wyd. Medyk, Warszawa 2010, ISBN

978-83-89745-28-6.