Page 14 - IFM_201404 calość 300 dpi

vol. 3 4/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny 172
radioterapia \ radiotherapy artykuł naukowy \ scientific paper
• tomograf komputerowy Somatom Definition AS OPEN fir-
my Siemens,
• system laserów Argo_Navis_Carina_PICTOR3D firmy LAP
Laser,
• stacja wirtualnej symulacji VSim firmy Siemens.
Pracownia tomografu komputerowego przeznaczonego do
planowania leczenia w radioterapii wyposażona jest w 256-rzę-
dowy tomograf komputerowy Somatom firmy Siemens z otwo-
rem gantry o średnicy 80 cm i płaskim blatem stołu. Pozwala to
na ułożenie pacjenta w pozycji terapeutycznej wraz z całym syste-
mem unieruchomienia i bardzo szybkie uzyskanie izotropowych
obrazów tomograficznych wykorzystywanych w planowaniu le-
czenia. W przypadku wirtualnej symulacji bardzo istotny jest jak
najkrótszy czas wykonania badania, jak najdokładniejsza rekon-
strukcja 3D pacjenta oraz bardzo dokładne rekonstrukcje obra-
zów DRR ogromnie użytecznych w późniejszym procesie wirtual-
nej symulacji. Istotnym elementem wirtualnego symulatora jest
układ laserów pozwalający na projekcję na powierzchni pacjenta
parametrów geometrycznych wiązek terapeutycznych, takich jak
izocentrum, wymiary pola, ustawienie listków kolimatora wielo-
listkowego MLC. System laserów firmy LAP Laser wyposażony
jest w trzy lasery naścienne PICTOR, serwer bazy danych Argo
Navis obsługujący format DICOM RT, oprogramowanie CARINA-
sim pozwalające użytkownikowi na symulację parametrów geo-
metrycznych planu leczenia poprzez obsługę laserów.
Laser PICTOR wyposażony jest w dwie diody emitujące
światło o długości fali 640 nm i 532 nm. Układ trzech laserów
zainstalowany jest tak, aby skalibrowany był do izocentrum TK,
wyznaczając w przestrzeni trójwymiarowej „punkt zerowy” wir-
tualnego symulatora (pozycja LAP ZERO) przesunięty o znaną
wartość w osi y od izocentrum tomografu (Rys. 4).
Układ laserów PICTOR-3D po uwzględnieniu elementów to-
mografu, głównie stołu, daje zakres kątowy, w którym użytkow-
nik ma możliwość projekcji wiązek planu leczenia na powierzch-
ni ciała pacjenta. Symulacja pól terapeutycznych możliwa jest
w zakresie kątów od 250 do 110 stopni zgodnie z obrotem wska-
zówek zegara. Producent podaje również dwa obszary ograni-
czonej projekcji, w których symulacja pól leczenia możliwa jest
przy spełnieniu założeń wstępnych pozycjonowania pacjenta.
Na rysunku 5 przedstawiono zdefiniowane wyżej obszary [13].
Ustawienie (trzech) laserów zewnętrznych w pomieszcze-
niu tomografu definiowane jest w trakcie instalacji TK, muszą
być one skorelowane z układem laserów tomografu. Ponieważ
pozycja laserów determinuje dokładność weryfikacji ułożenia
pacjenta w trakcie wirtualnej symulacji, bardzo ważna jest pro-
cedura codziennej kalibracji sprawdzającej wzajemne położenie
laserów PICTOR-3D. Kalibracja ta powinna być standardową pro-
cedurą wprowadzoną przez użytkownika do codziennej kontroli
Rys. 3 . Transfer danych pomiędzy elementami wirtualnego symulatora
A
B
Rys. 4A Układ laserów PICTOR3D w pomieszczeniu tomografu komputerowego
– dodatkowe wyposażenie TK, który jest wykorzystywany do wirtualnej symulacji;
4B Schemat korelacji trójwymiarowej przestrzeni tomografu komputerowego i wir-
tualnego symulatora.
Rys. 5. Schemat zakresu projekcji laserów PICTOR-3D (jest on ważny, ponieważ
umożliwia przeprowadzenie wirtualnej symulacji geometrycznych warunków napro-
mieniania na aparacie terapeutycznym)