Page 17 - IFM_201404 calość 300 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2014 vol. 3

radiologia

/

radiology

175

artykuł

/

article

dr inż.

Dominika

Oborska-

-Kumaszyńska

Ekspert

w dziedzinie

fizyki

i inżynierii

medycznej

Radioterapia powierzchniowa

i ortowoltowa

Dominika Oborska-Kumaszyńska,

Wolverhampton Royal Hospitals, New Cross Hospital, MPCE Department, Wolverhampton, United Kingdom,

e-mail:

doborska-kumaszynska@wp.pl

Promieniowanie rentgenowskie w zakresie energii stosowanych w radioterapii po-

wierzchniowej i ortowoltowej jest wytwarzane przez generatory rentgenowskie

pracujące w zakresie napięć 50-500 kV (uzyskana energia 50-500 keV). W przy-

padku zastosowania terapeutycznego

przyjmuje się, że dla najwyższych energii

promieniowanie wnika na głębokość uży-

teczną około 4-6 cm. Dawkamaksymalna

jest uzyskiwana na powierzchni skóry,

dlatego napromienianie to jest użytecz-

ne w leczeniu zmian skóry, tkanek po-

wierzchniowych, żeber, kręgosłupa i ko-

ści czaszki. Radioterapia powierzchniowa

i ortowoltowa jest doskonałą, nieinwa-

zyjną alternatywą dla chirurgii raka skóry

w przypadku zmian umiejscowionych na

fałdach nosa, powiek i uszu.

ASPEKTY TECHNICZNE/

GENERACJA PROMIENIOWANIA

W przypadku terapii z zastosowaniem promie-

niowania rentgenowskiego historycznie przyjęto

dwie nazwy: „płytka” – do 150 keV i „głęboka” (DXR)

– powyżej 200 keV. Według AAPM (

The American As-

sociation of Physicists in Medicine - report

76) niskie

zakresy energii (10 keV do 100 keV) są zalecane do

leczenia zmian powierzchownych, gdzie penetracja

promieniowania przez tkanki ma zasięg użyteczny

do kilku mm w głąb ciała od skóry właściwej. Śred-

nia energia 100 kV do 300 kV wiązki promieniowa-

nia jest stosowana w przypadku, gdy głębokość te-

rapeutyczna wynosi około 20 mm (

AAPM report

76).

Zgodnie z IPEM zakresy energii zostały podzielone

na średni (od 160 do 300 kV), niski (od 50 do 160 kV)

i bardzo niski (od 8 do 50 kV) [1].

Promieniowanie jonizujące w aparatach przezna-

czonych do rentgenoterapii generowane jest w wy-

niku „bombardowania” wolframowego targetu/

anody przez wysokoenergetyczne elektrony, które

w wyniku gwałtownego hamowania tracą energię

kinetyczną. Stracona energia jest konwertowana na

promieniowanie rentgenowskie lub ciepło. W apa-

ratach do rentgenoterapii stosuje się lampy RTG ze

stałym targetem/anodą, chłodzone olejem (Rys. 1).

Istnieją dwa mechanizmy generowania promie-

niowania RTG. Pierwszy prowadzi do powstawania

promieniowania Bremsstrahlung w wyniku interak-

cji radiacyjnych. Wysokoenergetyczny elektron pod-

czas ruchu w pobliżu jądra atomowego spowalnia

i traci energię, generując promieniowanie rentge-

nowskie/promieniowanie Bremsstrahlung.

Drugi z procesów jest źródłem promieniowania

charakterystycznego, które wynika ze wzajemnego