Page 19 - IFM_201404 calość 300 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2014 vol. 3

radiologia

/

radiology

177

artykuł

/

article

Z zależności LET od energii stosowanej w przypadku pro-

mieniowania fotonowego wynika, że najwyższa wartość tego

wskaźnika jest dla promieniowania z zakresu rentgenowskiego:

250 keV – 2,0 keV/um

1,17-1,33 MeV – 0,3 keV/um

3 MeV – 0,3 keV/um.

ZASTOSOWANIE KLINICZNE

W aktualnie produkowanych aparatach do rentgenoterapii

(terapia powierzchniowa i ortowoltowa) zostały przyjęte roz-

wiązania wewnętrznego nadzoru dozymetrycznego (tory do-

zymetryczne) i ustawieniach parametrów jak dla akceleratorów

terapeutycznych. Istnieje możliwość zaimplementowania ich

w system elektronicznego zarządzania sesjami terapeutycz-

nymi. Aparaty rtg są stosowane w leczeniu przerzutów do ko-

ści oraz złośliwych i łagodnych zmian powierzchniowych, np.:

rak podstawnokomórkowy, rak płaskonabłonkowy, keloidy,

schorzenia dermatologiczne, w tym łuszczyca, ginekomastia

(efekt uboczny terapii hormonalnej raka prostaty), choroba

Peyroniego, czerniak Kaposiego, zaburzenia zapalne, choroby

zwyrodnieniowe, zaburzenia przerostowe, przerzuty do kości.

Zastosowanie obrotowej głowicy (możliwość obrotu przy wie-

lu stopniach swobody w szerokim zakresie kąta bryłowego)

i konstrukcji zawieszenia sufitowego, pozwala na przyjęcie

przez pacjenta dowolnej pozycji, aby zapewnić maksymalny

komfort podczas leczenia. W przypadku leczenia zmian po-

wierzchniowych i leczenia ortowoltowego maksymalna dawka

na powierzchni oraz relatywnie wysoki LET są podstawowymi

determinantami wyboru tej metody terapii. Promieniowanie

rtg w wyższej części widma energii jest w stanie przeniknąć do

głębszych tkanek organizmu, dzięki czemu może znaleźć zasto-

sowanie przy terapiach przerzutów do kości lub płytko położo-

nych węzłów chłonnych.

W warunkach klinicznych rentgenoterapię dzieli się na cztery

obszary:

––

Promieniowanie Grentza; zakres energii 10 do 12 kV, które

jest stosowanewniektórych ośrodkach (główniewEuropie).

––

Terapia kontaktowa; zakres energii do 50 kV, krótka odle-

głość powierzchnia-źródło (SSD), często mniej niż 5 cm.

––

Terapia powierzchniowa; zakres energii 50 do 150 kV, z ty-

powymi wartościami HVL w zakresie od 1 do 8 mmAl, SSD

jest zwykle od 10 do 30 cm. Charakterystyka wiązki o takich

energiach rentgenowskich

pozwala na leczenie zmian

do 5 mm głębokości.

––

Terapia ortowoltowa; zakres

energii 150 do 300 kV z SSD

około 50 cm. Charakterystyki

wiązki takich energii promie-

niowania

rentgenowskiego

są odpowiednie do leczenia

ustalonego na głębokości, do-

starczając 90% dawki do oko-

ło 2 cm od powierzchni skóry.

Zastosowanie rentgenoterapii

w leczeniu raka skóry jest zaleca-

ne w następujących przypadkach:

––

w leczeniu, które wymaga

chirurgii

rekonstrukcyjnej

w wysoko sensytywnych

i trudno dostępnych miejscach, np.: nasada nosa, górna

i dolna powieka, wargi i uszkodzenia obejmujące spoidło

ust, bruzdy nosowo-wargowe, obszary uszu i uszy,

––

leczenie dużych zmiany powierzchniowych,

––

u starszych pacjentów,

––

u pacjentów, którzy odmawiają lub nie mogą być poddani

operacji (np. uczulenie na znieczulenie),

––

przy dużym wymaganym marginesie cięcia w zabiegach chi-

rurgicznych i ryzyku niekompletnego chirurgicznego usu-

nięcia zmiany.

Rentgenoterapia w nowotworach skóry może znaleźć ograni-

czenie w zastosowaniu, gdy występują:

––

efekty uboczne po poprzednich „oparzeniach” radiotera-

peutycznych,

––

efekty uboczne po poprzedniej radioterapii,

––

przesuszenie tkanki skóry w wyniku leczenia sterydowego,

––

obszary niewydolności naczyniowej i krążenia,

––

obszar bliski trzeciej górnej powieki,

––

skóra pleców pokrywająca kręgosłup (obszar napiętej/moc-

no naciągniętej skóry, co może prowadzić do upośledzenia

i późniejszej martwicy skóry),

––

skóra pokrywająca goleń i kostkę (napięta skóra z osłabio-

nym procesem gojenia lub z zaburzeniami tego procesu),

––

pacjenci z ataksją, teleangiektazją, skórą pergaminową

i barwnikową.

PRZYKŁADOWE DAWKOWANIE

I FRAKCJONOWANIE

(według zaleceń przyjętych

w Wielkiej Brytanii)

Rak podstawnokomórkowy – 40,5 Gy/9#, dobór energii w zależ-

ności od wielkości i głębokości zmian (zwykle 60-160 kV).

Rak płaskonabłonkowy – 45 Gy/10#, dobór energii w zależno-

ści od wielkości i głębokości zmian.

Rys. 4

Graficzna prezentacja zależności RBE od LET

Źródło: [4].

Fot.1

. Aparat ortowoltowy do rentgenoterapii

w pomieszczeniu terapeutycznym.