Page 15 - IFM_201404 calość 300 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2014 vol. 3

173

radioterapia

/

radiotherapy

artykuł naukowy

/

scientific paper

jakości QC (

Quality Control

). Producent zaleca tzw. kalibrację

użytkownika, w trakcie której najpierw sprawdzane są wzajem-

ne położenia dwóch bocznych laserów poprzez skanowanie

wiązką lasera dwóch punktów zdefiniowanych na przeciwnym

laserze. W trakcie tego prostego testu pomiędzy laserami po-

winna być pusta przestrzeń. Następnym krokiem jest użycie

dostarczonego przez producenta fantomu NORMA

®

. Test ten

polega na umiejscowieniu fantomu w środku układu współrzęd-

nych definiowanego przez punkt LAP-Zero (Rys. 6) [13].

•

zdefiniowanie punktów referencyjnych i przesłanie

ich współrzędnych do systemu ruchomych laserów

PICTPOR-3D,

•

w oparciu o wyznaczone struktury w etapie konturowania

i z uwzględnieniem zaznaczonych punktów referencyjnych

wyznaczenie geometrii planu leczenia,

•

wysłanie obrazów tomograficznych, konturów struktur,

punktów referencyjnych i zdefiniowanego planu leczenia

w formie plików DICOM-RT (CT Images, RT-Structure, RT-

-plan, RT-Image) do serwera bazy danych systemu laserów

i systemu planowania leczenia,

•

wizualizacja i zaznaczenie na powierzchni pacjenta para-

metrów układu pól leczenia (wyznaczonego izocentrum

układu wiązek, granic zaplanowanych pól leczenia, obrysu

zdefiniowanego kształtu kolimatora MLC).

Po ułożeniu pacjenta na stole tomografu bardzo ważne jest

orientacyjne zaznaczenie, za pomocą laserów PICTOR, na po-

wierzchni pacjenta środka miednicy i wyzerowanie w tej pozycji

ustawienia stołu w osi długiej (Rys. 7).

Lekarz w module konturowania stacji VSim wprowadza kon-

tury potrzebne do wyznaczenia geometrii planu leczenia. Dla

pewnych lokalizacji możliwe jest wprowadzenie konturów na

podstawie predefiniowanych atlasów anatomicznych. Po zde-

finiowaniu wszystkich konturów istotnych z punktu widzenia

Rys. 6

. Fantom NORMA i procedura codziennej kalibracji laserów PICTOR-3D wy-

maga skorelowania układu laserów, tak aby proces wirtualnej symulacji odbywał się

z najwyższą precyzją

Następnie uruchamiana jest procedura,

w trakcie której wiązka każdego z laserów

skanuje 12 pozycji na odpowiedniej ściance

fantomu. Każda z dwunastu pozycji skano-

wana jest trzykrotnie i powinna być odnale-

ziona przez wiązkę lasera przynajmniej raz.

Na koniec uzyskuje się wyniki kalibracji dla

każdego z laserów, są to wartości odchyleń

kątowych i odległościowych w trójwymiaro-

wej przestrzeni w odniesieniu do kalibracji

podstawowej.

Wirtualna symulacja w dobie coraz częst-

szego stosowania technik dynamicznych IMRT

(

Intensity Modulated RadiationTherapy

) i VMAT

(

Volumetric Arc Therapy

) oraz IGRT (

Image Guided Radiation Therapy

)

staje się podstawową procedurą w procesie planowania leczenia.

W procesie wirtualnej symulacji stosowanej w Instytucie

w Gliwicach wyróżnia się następujące etapy:

•

ułożenie pacjenta w pozycji terapeutycznej na stole tomo-

grafu komputerowego,

•

ustawienie obszaru zainteresowania w obszarze izocen-

trum wirtualnego symulatora i zaznaczenie pozycji począt-

ku układu współrzędnych LAP-Zero,

•

wykonaniebadaniatomograficznegoobszaruzainteresowania,

•

transfer obrazów tomograficznych z zaznaczonymi koordy-

natami pozycji LAP-Zero do stacji wirtualnej symulacji VSim,

•

zdefiniowanie konturów podstawowych struktur potrzeb-

nych do wyznaczenia izocentrum i parametrów geome-

trycznych planu leczenia,

planowania leczenia należy zdefiniować punkt referencyjny

dla interesującej nas objętości leczonej. Najczęściej punkt ten

umieszczany jest w środku geometrycznym zdefiniowanej do

napromieniania objętości. Można również określić położenie

punktu referencyjnego na podstawie dwóch fluoroskopowych

rekonstrukcji radiograficznych wykonanych w płaszczyźnie czo-

łowej i płaszczyźnie strzałkowej [14].

Ostatnim etapem wirtualnej symulacji jest zdefiniowanie

planu leczenia dla wyznaczonych wcześniej konturów struktur

anatomicznych i ustalonego punktu referencyjnego. Aby stwo-

rzyć plan leczenia w stacji Vsim, powinny być zdefiniowane do-

stępne w ośrodku aparaty terapeutyczne. Należy wybrać inte-

resujący nas aparat terapeutyczny i wprowadzić pola leczenia

wraz z punktem izocentrum, który jest umieszczony w środku

geometrycznym napromienianej objętości. Oczywiście istnieje

Rys.7

.Zaznaczeniepozycji„zero”naskórzepacjentaprzedrozpoczęciemwykonaniabadaniatomograficznegostanowipod-

stawową procedurę wirtualnej symulacji. Jest to punkt odniesienia w dalszych etapach planowania leczenia w radioterapii.