Page 24 - IFM_201404 calość 300 dpi
Basic HTML Version
vol. 3 4/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny
radiologia
\
radiology
182
artykuł
\
article
ustawienia sesji terapeutycznej technik musi uzyskać najlepsze
możliwe przyłożenie do skóry. Koniec aplikatora powinien być na-
chylony tak, aby jego powierzchnia była równoległa do skóry, co
pozwala na dokładne ustalenie wymaganej odległości ogniskowej
do skóry (SSD).
Ze względu na krótkie SSD i zakresy energii, jakie są stosowane
w leczeniu powierzchniowym i ortowoltowym, nawet niewielkie
zmiany odległości pomiędzy końcem aplikatora a skórą pacjen-
ta mają istotny wpływ na dawkę podawaną pacjentowi. Dlatego
w sytuacjach, gdy nie ma możliwości dokładnego przyłożenia po-
wierzchni końca aplikatora do skóry pacjenta, należy tę odległość
uwzględnić w kalkulacji dawki zgodnie z poniższymi zależnościami:
Przykład obliczenia dawki terapeutycznej dla aplikatora znajdujące-
go się w pewnej odległości od skóry:
•
aplikator: 3 cm okrągły,
•
apertura: ołów c/o 2 cm okrągły + s/o 0,5 cm,
•
energia: 80 kV (HVL 2,0 mm Al),
•
SSD: 15 cm,
•
dawka terapeutyczna: 4,5 Gy/1#.
W obliczeniach wykorzystane są dane tabelaryczne, w tym
współczynnik rozproszenia wstecznego (BSF) dla wielkości apli-
katora/obszaru leczenia [12]:
•
standardowa moc dawki dla aplikatora/powierzchni: 2,81
dawka Gy/min (SDR),
•
%Dd: 100%,
•
BSF 3 cm aplikator: 1,14,
•
BSF 2 cm c/o: 1,11,
•
współczynnik korekcyjny: 0,94,
•
obliczenia:
•
moc dawki (Gy/min) = SDR x [BSF (c/o)/BSF (App)] x SOF
x [%dd/100]
•
moc dawki (Gy/min) = 2,81 x [1,21/1,34] x 0,94 x [100/100] =
2,81 x 0,9736842 x 1 x 0,94
•
= 2,57
•
czas leczenia (min): 4,5/2,57 = 1,75 min = 1 min 45 (s).
Akcesoria
Definicja wielkości wiązki dla terapii powierzchniowej i ortowolto-
wej odbywa się za pomocą ścianek bocznych aplikatorów stałych.
Są one dostępne w szerokim zakresie pól kwadratowych, prosto-
kątnych i okrągłych oraz SSD. Niekiedy konieczne jest leczenie
poza zdefiniowanym zakresem rozmiaru wybranego aplikatora
lub kształt pola jest nieregularny. W takich przypadkach stosuje się
apertury wycięte z ołowiu. W przypadku indywidualnych apertur,
do ich kształtowania wykorzystywany jest arkusz ołowiany o róż-
nej grubości (mm) w zależności od zakresu stosowanej energii.
Wycięty ołów jest umieszczany na skórze pacjenta – w leczeniu jest
ustawiony standardowy aplikator z zestawu, przykładany dowycię-
tej formatki pola. Oprócz kształtowania pola, aperturama ponadto
za zadanie ekranowanie tkanek zdrowych, otaczających zmianę.
PODSUMOWANIE
Powierzchniowa i ortowoltowa radioterapia jest metodą tera-
peutyczną dostępną od ponad 60 lat. Promieniowanie rentge-
nowskie stosowane w tym leczeniu jest bardzo skuteczną formą
terapii leczenia nowotworów powierzchniowych, takich jak rak
skóry i niezłośliwych chorób skóry, np. bliznowce. Rentgenote-
rapia jest doskonała jako nieinwazyjna alternatywa dla chirur-
gii raka skóry w miejscach, takich jak fałdy nosa, powiek i uszu.
Prawdopodobnie liczba przypadków zakwalifikowanych do tych
zabiegów wzrośnie ze względu na starzenie się społeczeństwa,
a w konsekwencji wzrost częstości występowania tego typu no-
wotworów. Jednocześnie przy relatywnie wysokim współczyn-
niku LET w stosunku do terapii megawoltowej rentgenoterapia
może stanowić skuteczniejszą i szybszą w efektach alternatywę
leczenia przeciwbólowego w przerzutach do kości (zwłaszcza
przy kompresyjnych złamaniach kręgosłupa).
Literatura
1.
S.C. Klevenhagen et al.:
The IPEMB code of practice for the de-
termination of absorbed dose for X-Rays below 300 kV generating
potential (0.035 mm Al–4 mm Cu HVL; 10–300 kV generating po-
tential)
, Phys. Med. Biology, 41, 1996, 2605-2625.
2.
G.W. Barendsen:
Responses of cultured cells, tumours and normal
tissues to radiations of different linear energy transfer,
Current
Top Radiat Res, 4, 1968, 293-356.
4.
E.J.Hall:
Radiobiology for the Radiologist,
2000.
5.
-
diation.html)
6.
-
diation.html)
7.
B.A. Perrin, P. Whitehurst, P. Cooper, A.R. Hounsell:
The measu-
rement of kappach factors for application with the IPEMB very low
energy dosimetry protocol
, Phys. Med. Bio, 46, 2001, 1985-1995.
8.
C.M. Ma, A.E. Nahum:
Monte-Carlo calculated correction factors
for a NE2571 chamber in medium-energy photon beams Proc
,
IAEA International Symposium on Measurement Assurance in
Dosimetry, Vienna 1993, IAEA-SM-330/5, 371-381.
10.
J. Seuntjens, H. Thierens, U. Schneider:
Correction factors for
a cylindrical ionization chamber used in medium energy X-Ray be-
ams
, Phys. Med. Biol., 38, 1993, 805-832.
11.
British Institute of Radiology:
Central axis depth dose data for
use in adiotherapy
, 25, 1996.
12.
J.Dobbs, A.Barrett, D.Ash:
Practical Radiotherapy Planning, 2009
13.
W artykule wykorzystano materiały ze strony
