Inżynier i Fizyk Medyczny 5/2016 vol. 5
253
diagnostyka
/
diagnostics
artykuł
/
article
Rozporządzenie dopuszcza stosowanie w tym teście różnego
rodzaju fantomów równoważnych standardowemu pacjentowi.
Dopuszczalne są m.in. fantomy z PMMA, woda oraz stały fantom
wodny rozumiany jako żywica epoksydowa o gęstości 1.03±0.02
g/cm
3
. Zastosowanie różnych fantomów powoduje różnice otrzy-
mywanych wyników. Osłabienie promieniowania przez wodę jest
mniejsze niż przez warstwę PMMA o tej samej grubości. PMMA jest
pod względem osłabiania bardziej zbliżone do tkanki miękkiej niż
do wody. Różnice w osłabianiu powodują różny dobór parametrów
ekspozycji przez aparat, a przez to różnice w mierzonej wartości
mocy dawki. Sposobem na ujednolicenie wyników (gdyby taka
była wola prawodawcy) byłoby wskazanie określonego rodzaju
fantomu, np. opisanego w zaleceniach IAEA ([13] rozdział 8.5). Je-
żeli wolą prawodawcy jest natomiast dopuszczenie różnych fanto-
mów, odpowiadających w przybliżeniu pod względem osłabienia
promieniowania wodzie lub tkance miękkiej, należałoby się zasta-
nowić nad doprecyzowaniem definicji stałego fantomu wodnego.
Istnieją materiały, które odpowiadają osłabieniem wodzie, mając
gęstość niemieszczącą się w zakresie wskazanym w Rozporządze-
niu. Z drugiej strony należy pamiętać, że istnieją materiały o gę-
stości zbliżonej do 1,03 g/cm
3
, ale odpowiadające pod względem
osłabienia promieniowania wodzie lub tkance miękkiej w innym
zakresie energii (przeznaczone do pomiaróww radioterapii).
FLUO.2.Rozdzielczość toru wizyjnego
Zalecenie 32 (FLUO.2)
Test rozdzielczości toru wizyjnego należy wykonywać za-
równo dla wzmacniaczy obrazu, jak i dla fluoroskopii z de-
tektorem cyfrowym.
W opisie tego testu w Rozporządzeniu jest mowa o „rozdzielczo-
ści toruwizyjnegodlawzmacniacza […]”. Użycie słowa „wzmacniacz”
może zostać zinterpretowane jako sugestia, że test wykonuje się
tylko dla aparatów wyposażonych we wzmacniacz obrazu. Rozpo-
rządzenie mówi jednak także o „długości boku”. To sformułowanie
sugeruje, że test dotyczy także detektorów cyfrowych o prostokąt-
nym lub kwadratowym kształcie. Źródłem wymagania jest raport
IPEM[14], wktórymza „fluoroskopię” uważa się technikępokazującą
obraz „na żywo” niezależnie od rodzaju detektora. Według raportu
IPEM test ten dotyczy więc też fluoroskopii z detektorami cyfro-
wymi. Także z klinicznego punktu widzenia warunek rozdzielczości
przestrzennej jest równie istotny niezależnie od rodzaju detektora.
Zalecenie 33 (FLUO.2)
Dla wzmacniaczy obrazu zmianę powiększenia obrazu na-
leży traktować jak zmianę średnicy wzmacniacza obrazu,
czyli dla różnych powiększeń należy stosować różne kryte-
ria akceptacji. Dla detektorów cyfrowych wymaganie dla
rozdzielczości należy uzależnić po prostu od nominalnej
długości boku detektora. Jeżeli detektor cyfrowy nie jest
kwadratowy, wymaganie dla rozdzielczości należy uzależnić
od nominalnej długości dłuższego boku detektora.
Źródłem wymagania jest raport IPEM [14], zgodnie z którym
dla detektorów cyfrowych wymaganie dla rozdzielczości należy
uzależnić nie od średnicy, a po prostu od nominalnej długości
boku detektora. W przypadku detektora cyfrowego nie oczeku-
jemy, że rozdzielczość będzie wzrastać dla mniejszych pól obra-
zowania (czyli przy włączaniu „powiększeń”).
W niektórych aparatach stosowane są detektory prosto-
kątne, mamy wtedy do czynienia z bokami o dwóch różnych
długościach. Dokument źródłowy [14] nie określa, czy w takim
przypadku należy wyznaczyć wymaganie dla rozdzielczości na
podstawie długości dłuższego czy krótszego boku. W dyskusji
pojawiły się różne sugestie, przeważyła propozycja uzależnienia
wymagania dla rozdzielczości od długości dłuższego z boków
detektora.
FLUO.4.Zgodność pola promieniowania
rentgenowskiego z polem widzenia
rejestratora obrazu
Zalecenie 34 (FLUO.4)
Testy zgodności pola promieniowania z polem widzenia
rejestratora obrazu należy wykonać także dla fluoroskopii
z detektorem cyfrowym.
W uwadze do testu jest użyte określenie „wzmacniacz obra-
zu”. Mogłoby to zostać zinterpretowane jako sugestia, że test
wykonuje się tylko dla tego rodzaju detektora. Źródłem zapisu,
przynajmniej w odniesieniu do przypadku, w którym kolimacja
pola promieniowania rentgenowskiego jest prostokątna, jest
dokument FDA [10], zgodnie z którym za „fluoroskopię” uważa
się technikę pokazującą obraz „na żywo” niezależnie od rodzaju
detektora.
TK.Tomografia komputerowa
TK.1.1.Wartość HU
Podczas Spotkania stwierdzono, że rodzaj wody użytej podczas
kalibracji tomografu (destylowana, zwykła z kranu) ma pewien
wpływ na mierzone wartości HU. Wpływ ten jest zazwyczaj nie-
wielki, obserwowane różnice nie przekraczają kryterium akcep-
tacji wyników wynoszącego ±5 HU. Zdaniem niektórych osób
wpływ środków dodawanych do wody przez serwis lub produ-
centów fantomów (np. odgrzybiaczy) może być jednak większy.
TK.1.2.Wartość HU
Zalecenie 35 (TK.1.2)
Wartości odniesienia dla wartości HU dla materiałów innych
niż woda są wyznaczane dla fantomu jakiegoś określonego
typu. Jeżeli wykonawca testu nie ma do dyspozycji fantomu
tego samego typu, powinien odstąpić od oceny wyniku te-
stu ze względu na brak wartości odniesienia.
