vol. 5 5/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
258
diagnostyka
\
diagnostics
artykuł
\
article
Propozycja 16 (MON)
Należy wyeliminować niespójności pomiędzy wymaganiami
dotyczącymi monitorów zawartymi w załączniku nr 1 i wy-
maganiami odnośnie testów monitorów zawartymi w za-
łączniku nr 6 do Rozporządzenia.
Test MON.2.3 dotyczy sprawdzenia zgodności krzywej skali
szarości monitorów z funkcją DICOM GSDF. Z zapisów Rozpo-
rządzenia wynika, że test dotyczy wszystkich monitorów opi-
sowych i przeglądowych. Jednocześnie załącznik nr 1, który
powinien być podstawą do określania wymagań przy zakupie
monitorów, nie zawiera wymagania zgodności krzywej skali sza-
rości z krzywą DICOM GSDF dla monitorów przeglądowych sto-
sowanych w tomografii komputerowej i angiografii. Użytkownik
monitora znajduje się więc w sytuacji, w której podczas testów
sprawdzane jest spełnienie warunku, który nie był wcześniej
wymagany przy zakupie. Brak takiego wymagania nie stanowi
jednak podstawy do odstąpienia od wykonania testu bądź do
odstąpienia od oceny wyników.
Zalecenie 51 (MON)
Podczas testów monitorów obrazy testowe powinny być
wyświetlane z użyciem tego samego oprogramowania, któ-
re jest używane podczas rutynowej pracy. W przypadku bra-
ku takiej możliwości należy odstąpić od wykonania testów.
Testy mają służyć sprawdzeniu działania urządzeń radiologicz-
nych w takim zakresie, w jakim są one stosowane. W niektórych
przypadkach podczas testów nie ma możliwości wyświetlenia
obrazów testowych z użyciem tego samego oprogramowania,
które jest używane w warunkach klinicznych. Często technicznie
możliwe jest użycie do wyświetlenia obrazów testowych innego
oprogramowania, np. uruchomionego przez wykonawcę testów
z płyty CD lub nośnika USB. Zdarza się jednak, że te same obrazy
są wyświetlane w różny sposób przez różne oprogramowanie.
Wyniki testów wykonanych z użyciem innego oprogramowania
mogłyby więc nie być miarodajne.
Zalecenie 52 (MON)
Do pomiarów należy użyć miernika luminancji o dopasowa-
niu widmowym f1’ nie gorszym niż 3%.
Przyrządy stosowane do pomiaru luminancji monitorów są
zazwyczaj wzorcowane z użyciem źródła o standardowym roz-
kładzie widmowym i o luminancji niezależnej od kąta obserwacji.
Podczas testów przyrządy te są zwykle stosowane do pomiarów
luminancji monitorów LCD mających różne systemy podświetle-
nia (świetlówki lub diody LED). Nawet jeżeli postrzegana barwa
różnych monitorów jest taka sama, widmowy rozkład promie-
niowania może się różnić. Oprócz tego monitory LCD wykazują
silną zależność luminancji od kąta obserwacji. Różnice między
źródłem stosowanym do wzorcowania a źródłem, dla którego
wykonywane są pomiary, w połączeniu z niedoskonałością przy-
rządów pomiarowych, stanowią przyczynę otrzymywania nie-
dokładnych lub błędnych wyników.
Dla minimalizacji błędów należy stosować przyrządy o jak
najlepszym współczynniku dopasowania widmowego oraz jak
najmniejszym kątowym polu pomiarowym. Zdaniem obecnych
na Spotkaniu przedstawicieli firmy Sonopan pomiar luminancji
monitorów powinien być wykonywany miernikami stykowymi
spełniającymi następujące wymagania:
––
czułość progowa przyrządów ≤ 0,01 cd/m
2
(ze względu na
niskie wartości minimalnej luminancji monitorów stosowa-
nych w medycynie);
––
kątowe pole pomiarowe ≤ 3°;
––
współczynnik dopasowania widmowego f1’ ≤ 3%.
W dyskusji zauważono, że warunek kątowego pola pomiaro-
wego nieprzekraczającego 3° jest spełniany jedynie przez nie-
liczne mierniki. Znacznie więcej mierników stykowych spełnia
warunek 5° podany w dokumencie źródłowym [5]. Zgodnie z tym
dokumentemmierniki do pomiaru luminancji monitorów powin-
ny spełniać następujące wymagania:
––
zakres pomiarowy przyrządów co najmniej od 0,05 do
1000 cd/m
2
;
––
kątowe pole pomiarowe dla mierników teleskopowych ≤ 1°,
dla mierników stykowych ≤ 5°;
––
współczynnik dopasowania widmowego f1’ ≤ 3%.
Zgodnie z dokumentem źródłowym [5] podczas testów wy-
magających pomiarów luminancji monitora należy mierzyć nie
tyle luminancję samego monitora (oznaczaną w cytowanym do-
kumencie przez L), a łączną luminancję L’. Wartość L’ wynika ze
zsumowania światła emitowanego przez sam monitor (L) oraz
odbitego od jego powierzchni światła z innych źródeł (L
amb
), np.
innych monitorów. Mierniki stykowe, przykładane do ekranu,
mierzą luminancję samego monitora. Z kolei mierniki telesko-
powe mierzą L’, czyli luminancję łączną. Pomiary L pozwalają
na ocenę charakterystyki samego monitora i są niezależne od
panujących w pomieszczeniu warunków oświetleniowych. Po-
miary L’ pozwalają na ocenę jakości obrazu oglądanego przez
osobę pracującą przy monitorze, więc mają większe znaczenie
kliniczne. Jeżeli pomieszczenie jest dobrze zaciemnione, wyniki
pomiarów w obu przypadkach są do siebie zbliżone.
Dokument źródłowy [5] sugeruje ocenę jakości obrazu, a nie
charakterystyki samego monitora. Podobnie zalecenia dotyczą-
ce mammografii cyfrowej [8], które mówią wprost o użyciu mier-
nika teleskopowego. Z kolei Rozporządzenie mówi o „testowa-
niu monitorów” i „luminancji monitorów”. Treść Rozporządzenia
nie pozwala na jednoznaczne wskazanie intencji prawodawcy,
a w szczególności nie pozwala na sformułowanie zalecenia do-
tyczącego wyboru właściwego rodzaju miernika (stykowego lub
teleskopowego).
