Page 44 - IFM_201404 calość 300 dpi

vol. 3 4/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny 202
radiologia \ radiology artykuł naukowy \ scientific paper
Rys. 6. Wartości iloczynu natężenia i czasu ekspozycji w zależności od napięcia ano-
dowego podczas ekspozycji trzpienia
W pomiarach panewki ceramicznej z metalową czaszą bez
zastosowania kratki, kratki f (o) = 115 oraz kratki f(o) = 180 istnieje
istotna statystycznie (p < 0,001) bardzo silna korelacja ujemna
(r = -0,95; r = -0,98; r = -0,98) pomiędzy napięciem anodowym
a wartością obciążenia prądowo-czasowego (Rys. 7); bardzo sil-
na korelacja dodatnia pomiędzy napięciem a wartością parame-
tru EXI oraz DAP (r = 0,92; r = 0,87).
Rys. 5. Wartości iloczynu natężenia i czasu ekspozycji w zależności od napięcia ano-
dowego podczas ekspozycji całej endoprotezy
W pomiarach trzpienia protezy bez zastosowania kratki,
z użyciem kratki f(o) = 115 oraz kratki f(o) = 180 istnieje istotna
statystycznie (p < 0,001) bardzo silna korelacja ujemna (r = 0;
r = 0; r = 0) pomiędzy napięciem a wartością obciążenia prądowo-
czasowego (Rys. 6); bardzo silna korelacja dodatnia (r = 1; r = 1;
r = 1) pomiędzy napięciem a wartością parametru EXI oraz DAP
(r = 0,89; r = 0,92; r = 0,92).
Dyskusja
Materiał poszczególnych elementów endoprotezy decyduje
o wartościach indeksu ekspozycji. Dodatkowo EXI jest silnie zwią-
zany z ogniskową zastosowanej kratki przeciwrozproszeniowej.
Wartość indeksu ekspozycji maleje wraz ze zmianą kratki roz-
proszeniowej na kratkę o większym kącie geometrii pasków oło-
wiowych (bez zmiany odległości FFD). W przypadku aparatu RTG
firmy Siemens niska wartość EXI odpowiada niskiej dawce pro-
mieniowania docierającej do detektora [12]. Wpodstawowych za-
kresach klinicznych EXI ustalane są przez poszczególnych produ-
centów aparatów RTG, comoże stanowić trudność w porównaniu
wartości indeksu ekspozycji pomiędzy podmiotami leczniczymi
posiadającymi sprzęt różnych firm (Rys. 8) [10, 12].
Rys. 7. Wartości iloczynu natężenia i czasu ekspozycji w zależności od napięcia ano-
dowego podczas ekspozycji panewki
Rys. 8. Kermy w powietrzu mierzone na powierzchni detektora i odpowiadające im
wielkości indeksów ekspozycji w zależności od producenta aparatu RTG [12]
Jednak wyznaczenie „lokalnych” (w danym gabinecie RTG) za-
kresów EXI z uwzględnieniem typu protezy stawu biodrowego
pozwoli na doskonalenie techniki radiografii oraz podniesienie
świadomości osób wykonujących i oceniających zdjęcia RTG
w zakresie czynnikówmających wpływ na jakość radiogramu, jak
i dawkę promieniowania otrzymywaną przez pacjenta.
W rentgenodiagnostyce klasycznej implanty wpływają na
wzrost dawki wyrażonej jako Dose Area Product. Podobnie w ra-
dioterapii, stan powszczepieniu protezy stawu biodrowegomoże
być przyczyną istotnych błędów w obliczeniach dawek terapeu-
tycznych, a ich zmienność wynika z zastosowanego materiału
protezy [13]. W pomiarach absorpcji promieniowania jonizujące-
go na potrzeby planowania leczenia dowiedziono, że osłabienie
wiązki jest mniejsze dla implantów z tytanu niż ze stali i stopów
kobaltu [14, 15]. W przypadku wykonywania zdjęć RTG pacjen-
tów po endoprotezoplastyce, wzrost dawki wyrażonej jako DAP
związany jest z konsekwencją działania systemu AEC (Automatic
Control Exposition). Wyższe wartości obciążenia prądowo-czaso-
wego lampy RTG związane są z ekspozycją materiałów o większej
gęstości i wyższej liczbie atomowej pierwiastków wchodzących
w ich skład [16, 17]. Podobny wzrost Dose Area Product obserwo-
wany jest także w sytuacji, gdy w polu kolimacji znajdzie się osło-
na z materiału pochłaniającego promieniowanie rentgenowskie,
np. fartuch ołowiowy [18]. Ponieważ stan kliniczny po implanta-
cji endoprotezy jest czynnikiem niezależnym, wpływającym na
dawkę pacjenta w rentgenodiagnostyce klasycznej, stąd należy
zadbać o właściwą kwalifikację do badań, a przy ich wykonywaniu