Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2015 vol. 4
217
onkologia
/
oncology
artykuł
/
article
Technika planowania boostu EBRT
w leczeniu miejscowo
zaawansowanego nowotworu
szyjki macicy
Dominika Oborska-Kumaszyńska, Tervinder Matharu
Wolverhampton Royal Hospitals, New Cross Hospital, MPCE Department, Wolverhampton, United Kingdom, e-mail:
Wprowadzenie
Standardowe leczenie miejscowo zaawansowanego
nowotworu szyjki macicy jest realizowane za pomo-
cą chemioterapii, teleradioterapii (EBRT), brachy-
terapii (BT). W przypadku teleradioterapii (EBRT)
rutynowo stosowane są techniki konformalne o róż-
nym stopniu złożoności. W leczeniu BT planowanie
rozkładu dawki i jej raportowanie nadal opiera się na
punktach dawek określonych w 2D. Grupa robocza
z GEC-ESTRO opublikowała zalecenia [1, 2] dotyczą-
ce konturowania obszarów tarczowych GTV (
Gross
Tumour Volume
), HR-CTV (
High Risk Volume
), IR-CTV
(
Intermidiate Risk Volume
) i narządów ryzyka OAR
(odbytnica, esica, jelita, pęcherz), jak również para-
metrów dawki raportowanej do tych objętości (DVH
– D2cc, D1cc, D0.1cc dla OAR; w przypadku wykona-
nia konturów ścian OAR D5cc, D10cc; natomiast D50,
D90, D100 i V100 dla targetów). Główną zaletą tej
metody jest możliwość dostosowania dawki podanej
w BT zarówno w odniesieniu do objętości (3D) i czasu
(4D). Na podstawie danych obrazowych TK i MR – wy-
konywanych przed każdym założeniem BT – możliwe
jest dostosowanie dawki do anatomii każdego indy-
widualnego pacjenta, biorąc pod uwagę nie tylko
położenie OAR, ale także regresję guzów, w wyniku
poprzedzającej teleradioterapii i chemioterapii. Nie-
mniej w praktyce klinicznej dalej utrzymywane jest
równolegle z raportowaniem objętościowym rapor-
towanie dawki w punktach A i B. Wynika to z koniecz-
ności oceny nowego podejścia procesowego w sto-
sunku do protokołów 2D, ustalonych wiele lat temu
i dla których zostały zebrane bardzo liczne/dobrze
udokumentowane dowody skuteczności klinicznej
wraz z obserwacją skutków ubocznych.
Szczególną uwagę należy zwrócić na potencjalną
potrzebę podania wyższej dawki (
boost
) w obsza-
rze „choroby resztkowej” parametrium lub węzłów
limfatycznych. W brachyterapii dawka na frakcję
zdeponowana w ścianie bocznej może być znacz-
na. Dlatego w przypadku niskiego zaawansowania
choroby nowotworowej (mały guz) lub całkowitej
„odpowiedzi” na leczenie bez zajęcia chorobą ściany
miednicy lub węzłów chłonnych nie jest wymagany
boost
EBRT. W przypadku powiększonych węzłów
chłonnych taki
boost
powinien być wzięty pod uwa-
gę w leczeniu pacjenta.
Sumowanie dawek promieniowania jonizującego,
zdeponowanych z EBRT i z BT, odbywa się przez ob-
liczenie biologicznie równoważnej dawki dla frakcji
2 Gy (EQD2), stosując model liniowo-kwadratowy
z α/β = 10 Gy dla efektów wczesnych dla tkanki
zmienionej nowotworowo (GTV, HRV, IRV) i α/β =
3 Gy dla efektów późnych uszkodzenia tkanek zdro-
wych (OAR). Połowiczny czas naprawy dla obliczeń
wynosi 1,5 godziny.
