Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2015 vol. 4
213
artykuł
/
article
kontrola jakości
/
quality control
Dozymetria środowiskowa
– zastosowania, możliwości
i ograniczenia
Paulina Janowska, Agnieszka Pasieka, Maciej Budzanowski, Renata Kopeć
Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej
ul. Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków, tel. +48 12 662 80 00, e-mail:
Wprowadzenie
Dla osób zatrudnionych w warunkach narażenia na
promieniowanie jonizujące konieczna jest ciągła
i skrupulatna kontrola dawek w miejscu pracy. Praca
z promieniowaniem powinna być tak zorganizowana,
aby dawki otrzymywane przez osoby przebywające
w pracowni, a także w pomieszczeniach przyległych,
były na możliwie najmniejszym poziomie, a w żad-
nym razie nie przekraczały dawek granicznych.
Zgodnie z ustawą o Prawie atomowym [1] przy
pracy z promieniowaniem jonizującym wymagana
jest ocena narażenia pracowników, prowadzona na
podstawie kontrolnych pomiarów dawek indywidu-
alnych lub pomiarów dozymetrycznych w środowi-
sku pracy.
Wyróżnia się dwie kategorie osób pracujących
w narażeniu na promieniowanie jonizujące: kate-
gorię A obejmującą pracowników, którzy mogą
otrzymać dawkę skuteczną, przekraczającą 6 mSv
w ciągu roku oraz kategorię B dla osób, które mogą
być zawodowo narażone na roczną dawkę skutecz-
ną przekraczającą 1 mSv. Wybór typu dozymetrii
zależy od warunków narażenia na promieniowanie.
W przypadku osób zaszeregowanych do kategorii
A należy prowadzić systematyczną kontrolę indy-
widualną, natomiast dla kategorii B ocena stopnia
narażenia pracownika może być dokonana na pod-
stawie wyników pomiarów dozymetrycznych w śro-
dowisku pracy [1].
Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Śro-
dowiskowej IFJ PAN jest obecnie największym
serwisem dozymetrycznym w Polsce wykonującym
pomiary dawek metodą termoluminescencyjną.
Obecnie kontrolą dozymetryczną w Laboratorium
objętych jest blisko 50 000 osób pracujących w na-
rażeniu na promieniowanie jonizujące. W głównej
mierze prowadzone są odczyty dawek indywidu-
alnych. Dozymetria środowiskowa jest stosowana
jako dopełnienie dozymetrii indywidualnej lub –
o ile jest to możliwe – zamiast dawkomierzy indy-
widualnych. Korzystając z obszernej bazy danych,
Laboratorium na bieżąco analizuje stopień naraże-
nia pracowników objętych dozymetrią termolumi-
nescencyjną i prezentuje je nie tylko w Polsce, ale
także na arenie międzynarodowej [2, 7].
Dozymetria środowiskowa
W dozymetrii środowiskowej stosowane są wyso-
koczułe detektory termoluminescencyjne typu MC-
P-N (LiF:Mg, Cu, P), które charakteryzują się blisko
30-krotnie większą czułością w stosunku do detek-
tora MTS-N (LiF:Mg, Ti) stosowanego do pomiaru
dawek indywidualnych Hp(10) oraz Hp(0,07) [3, 4].
Dawkomierze środowiskowe typu DS-04 (Fot. 1)
stosowane w Laboratorium Dozymetrii Indywidu-
alnej i Środowiskowej składają się z trzech detek-
torów typu MCP-N umieszczanych w slajdzie opi-
sanym unikalnym kodem, kasetki dozymetrycznej
oraz plastikowej obudowy. Całość może być umiesz-
czona w przeźroczystej foli polietylenowej w celu
ochrony dawkomierza przed zanieczyszczeniem,
a także warunkami atmosferycznymi, np. wilgocią.
