Page 39 - IFM_201405_v9.indd

Inżynier i Fizyk Medyczny 5/2014 vol. 3 253
radioterapia / radiotherapy artykuł naukowy / scientific paper
braki tkanki w obszarze zainteresowania (Fot. 1). Bolus indywi-
dualny zastosowany zostaje po raz pierwszy w dniu wykonania
tomografii komputerowej w celu zobrazowania jego jakości i do-
kładności przylegania do skóry. Dodatkowo poza bolusem indy-
widualnym można zastosować również standardowy bolus żelo-
wy na cały leczony obszar. W przypadku napromieniania piersi
po chirurgii oszczędzającej bolusy zwykle nie są stosowane.
Ułożeniem typowym dla tej lokalizacji jest pozycja terapeu-
tyczna pacjentki – na plecach, z rękami za głową, na podkładce
typu WingSTEPTM (Medical Intelligence GmbH ) – Fot. 2.
cyklu oddechowego pacjenta polega na
zgromadzeniu obrazów w dziesięciu
fazach oddechowych: 10%, 20%, 30%,
40%, 50%, 60%, 70%, 80%, 90%amplitu-
dy ruchu oddechowego, a następnie zre-
konstruowaniu obrazów w projekcji MIP
( Maksimum Intensity Projection) i AVG10
(rekonstrukcja uśredniona z 10 faz). Etap
obrazowania kończy wykonanie tatuażu
skórnego pacjentce w punkcie referen-
cyjnym lub w izocentrum planu leczenia
(pozycja LAP-Zero stanowiąca początek układu współrzędnych
tomografu komputerowego).
Etap III: Przygotowanie planu
leczenia w technice VMAT.
Pracę w systemie planowania leczenia (SPL) rozpoczyna się od
wyznaczenia wszystkich koniecznych konturów. Dzięki fuzji ob-
razów AVG z obrazami MIP (Fot. 3) planowany obszar napromie-
niania (PTV) konturowany jest z podglądem obrazów MIP, tzn.
określany jest na obrazach dynamicznych i powstaje jako suma
CTV (Clinical Target Volume) i marginesu wewnętrznego IM (In-
ternal Margin), tworząc – wraz z marginesem na niepewności
ułożenia pacjenta – ITV (Internal Target Volume ). Na obrazach
AVG10 określone zostają struktury krytyczne (OAR’s) oraz przy-
gotowywany jest plan leczenia wraz z kalkulacją dawki.
Fot. 1. Silikonowy bolus indywidualny a) oraz standardowy bolus żelowy stosowany w radioterapii klatki piersiowej b).
Fot. 2 System pozycjonowania pacjenta – WingSTEP TM (Medical Intelligence GmbH)
Etap II: Tomografia komputerowa
do planowania radioterapii.
W Zakładzie Radioterapii NU-MED CDiTO Katowice do wykona-
nia tomografii klatki piersiowej na potrzeby planowania leczenia,
w celu określenia zakresu ruchomości zarówno obszaru tarczo-
wego, jak i struktur krytycznych, standardowo wykorzystywane
jest obrazowanie 4D z analizą techniki oddychania pacjenta. Zbie-
ranie sygnału oddechowego potrzebnego w tej procedurze reali-
zowano w dwojaki sposób: z wykorzystaniem oprogramowania
Smart-Deviceless 4D tomografu komputerowego GE Optima lub
z zastosowaniem kamery podczerwieni RPM (Varian® Real-time
Position ManagementTM). Do rekonstrukcji obrazów (warstwy to-
mograficzne co 2,5 mm) i konturowania 4D wykorzystano stację
Advantage Sim (GE-AW) oraz system Focal 4D (Elekta). Określenie
Fot. 3 Fuzja tomografii 4D: rekonstrukcja MIP (kolor pomarańczowy) oraz rekon-
strukcja AVG10 (kolor szary)
Konturowanie struktur może również odbywać się w syste-
mie FOCAL 4D (Elekta), który pozwala na połączenie ze sobą
konturów danej struktury wyznaczonych na dowolnych fazach
oddechowych w jedną całość. Można również określić ITV na ru-
chomych skanach rekonstrukcji 4D za pomocą pakietu (oprogra-
mowania) AdvantageSim MD (GE Healthcare). Ruchomość klatki
piersiowej w kierunku AP/PA jest na tyle niewielka (od 2 mm
do 5 mm), że dodanie 0,5 cm marginesu we wszystkich trzech